رفلکسولوژی و کاربردهای بالینی آن در ایران: مقاله ی مروری

رفلکسولوژی یا بازتاب شناسی شاخه ای از طب مکمل، یک روش قدیمی و غیر تهاجمی است که شامل ماساژ نقاط رفلکسی در دست ها و پاها می باشد. در علم رفلکسولوژی کف پاها و دست ها نماینگر یک نقشه از کل اعضای بدن هستند. یعنی نظم و ترتیب قرار گیری بخش های مختلف بدن در کف پاها مشابه قرار گیری آن ها در بدن است. در طب بازتاب شناسی از انگشت شست و اشاره برای اعمال فشار عمیق روی مناطق خاصی از پاها که منطبق با اعضا داخلی، غدد و دیگر بخش های بدن است، استفاده می شود. مکانیسم رفلکسولوژی تا حدی مشابه طب سوزنی و طب فشاری که بر اساس کانال های انرژی در سطح کل بدن هستند، توضیح داده می شود. برخی از تیوری های مطرح در مورد چگونگی عملکرد رفلکسولوژی شامل آزاد سازی برخی نوروترانسمیترها از جمله سروتونین که بر آرامش فرد موثر بوده، ایجاد وازودیلاتاسیون در عروق محیطی و بهبود جریان خون، دفع سموم، ارتقا سیستم ایمنی، اثر بر روی گیرنده های حسی و تاثیر بر مکانیسم کنترل دروازه ای درد، اثر آرام بخشی بر سیستم عصبی اتونوم، افزایش ترشح اندورفین و انکفالین ها که حداقل 5 برابر مورفین موثر بوده و موجب کاهش درد فرد می شود. لذا هدف از انجام مطالعه ی حاضر بررسی کاربرد بالینی رفلکسولوژی در اختلالات مختلف می باشد. مواد و روش ها: جهت دستیابی به مقالات مرتبط، جستجو در پایگاه های اطلاعاتی Google scholar Magiran,SID,Scopus, Science Direct, Pubmed,IRCT, با استفاده از واژه های کلیدی فارسی، رفلکسولوژی ،ماساژ پا، بازتاب شناسی، بازتاب درمانی و معادل انگلیسی آن ها شامل reflexology,foot reflexology انجام شد. جستجو به صورت ترکیبی نیز با واژه های کلیدی انجام شد و 70 مقاله به دست آمده که مطالعات مرتبط با پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. 24 مطالعه که ارتباط نزدیک با پژوهش حاضر داشته و به لحاظ روش کار، متغیر ها و ابزار از اعتبار مناسبی برخوردار بودند در ادامه تشریح می شوند. یافته ها: بررسی مطالعات مختلف در این زمینه نشان داد رفلکسولوژی در زنان باردار روش مناسبی جهت کاهش خستگی و یبوست به شمار می آید. رفلکسولوژی بر کاهش درد و بهبود علایم حیاتی پس از سزارین، بهبود علایم سندرم پیش از قاعدگی، رفع تهوع و استفراغ بیماران سرطانی پس از شیمی درمانی، بهبود کیفیت خواب و رفع یبوست سالمندان، کاهش شدت درد و خستگی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس، رفع احتباس ادراری پس از اعمال جراحی، بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان پستان، کاهش فشار خون بیماران مبتلا به سکته مغزی،کاهش سردرد میگرنی، بهبود علایم بیماران قلبی، کاهش شدت درد پس از جراحی ستون فقرات و همچنین برکاهش درد پس از هیسترکتومی موثر است. بازتاب شناسی باعث کاهش شدت درد و اضطراب مادر در طی لیبر و همچنین افزایش نمره ی آپگار نوزاد می گردد در حالی که بر طول مدت لیبر تاثیری ندارد. نتیجه گیری: مجموع یافته های این مطالعه ی مروری تاثیر مطلوب بازتاب شناسی بر بیماری های مختلف را نشان می دهد. با توجه به بررسی های انجام شده، رفلکسولوژی می تواند به عنوان یک درمان جانبی در کنار درمان های اصلی، جهت بهبود شرایط جسمی و روانی بیمار مورد استفاده قرار گیرد.

Keywords:

رفلکسولوژی , بازتاب شناسی , بازتاب درمانی