تضمین حقوق متهم در قوانین جزایی ایران

تحقیقات مقدماتى مرحله حساس دادرسى کیفرى است. اقدامات قضات تحقیق و ضابطاندادگسترى در موارد خاص، در این مرحله همانند مراحل کشف جرم، تعقیب متهم و دادرسىبه معنى اخص باید متضمن حفظ حقوق و آزادى هاى اساسى متهمان، ترمیم خسارات بزهدیدگان و تامین نظم عمومى و منافع اجتماع باشد. با این همه تامین حفظ حقوق فردى واجتماعى مزبور به طور توامان در این مرحله از دادرسى از پیچیدگى و ظرافت خاص بیشترىبرخوردار است. زیرا از یک سو ضرورت حفظ نظم عمومى و منافع اجتماعى و ترمیم خسارتبزه دیدگان ایجاب مى کند که به سرعت آثار و قراین و دلایل ارتکاب جرم حفظ و جمعآورى شده و از فرار یا مخفى شدن متهمان جلوگیرى شود و از سوى دیگر همواره نگرانى وبیم این امر وجود داشته است که در اثناى انجام اقدامات سریع مزبور دقت و احتیاط فداىتعجیل در ضرورت تسریع انجام تحقیقات شود و اشخاص شرافتمند به ناحق تحت تعقیبکیفرى قرار گرفته و علیه ایشان کیفرخواست صادر شود. به همین لحاظ در تحولات نظام هاىدادرسى کیفرى به منظور تامین موازین حقوق بشر در اسناد بین المللى سعى وافر مبذول شدهکه ضمن تامین حقوق جامعه، حقوق دفاعى اشخاص مظنون در این مرحله حفظ و توسعهیابد. در میان اقدامات متنوعى که در تحقیقات مقدماتى انجام مى شود.نظر به اهمیت امرتحقیقات مقدماتى و به ویژه اقدام به بازجویى، اسناد بین المللى حقوق بشر، قوانین اساسى ونظام هاى عدالت کیفرى مترقى کشورها، تضمینات حقوق دفاعى متهمان را در راستاى حمایتاز اصل برایت به عنوان میراث مشترک حقوقى کشورها، به هنگام اعمال تحقیقات پیش بینى ومقرر کرده اند. دفاع موثر متهمان و وکلاى ایشان در استناد به حقوق دفاعى مزبور موجبجلوگیرى از تعرض به حقوق و آزادى هاى اساسى آنان و صدور قرار منع تعقیب و یا موقوفىتعقیب در مرحله تحقیقات است. بنابراین تحقیق در تبیین مفهوم حقوق دفاعى متهمان ومصادیق آنها از اهمیت ویژه اى برخوردار است.

Keywords:

حقوق متهم , آیین دادرسی کیفری , حقوق دفاعی , تحقیقات مقدماتی , مراحل دادرسی