مفهوم هنر نقوش تزیینی در معماری دوره صفوی

هنر معماری اسلامی فراتر از صرف تجربه، زیبایی شناختی است و در واقع جلوه ای نمادین از حقیقتی والاتر است که انسان را از کثرت جهان بیرون به وحدت الهی می رساند و در حقیقت جای دادن انسان در حضور خدا از طریق قدسی کردن فضاست. در این هنر تکنیک و زیبایی، وجوه مکمل خلاقیت هنری است و هنر از صنعتگری و کار صنعت گر از بقیه وجوه زندگی او خصوصا زندگی روحانی او جدا نیست. تزیینات در هنر اسلامی، یکی از اصلی ترین و موثرترین مولفه های وحدت بخش به شمار می رود.از جمله تکنیک های تزیینی متنوعی میتوان به: قبیل آجرکاری، کاشی کاری، کتیبه نگاری، گچ بری، آیینه کاری، تزیینات چوبی و حتی برخی از عناصر معماری مانند تویزه های کاذب، مقرنس و سه کنج در حد کمال خود در این دوره مورد استفاده معماران و هنرمندان قرار گرفت. از مهم ترین ویژگی های تزیینات در دوره ی صفوی، می توان به تبعیت از قاعده های تقارن، انعکاس، تکرار و نظم هندسی اشاره کرد. ضرورت تغییر شکل یک موتیف به شکل های کوچک تر، تکرار یا تقسیماتی از آن به انگیزه ی نشان دادن عمق و حرکت در دنیای دو بعدی، از آن جمله اند. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که شروع کتیبه نگاری نستعلیق، به شیوه حجاری و از اواسط قرن نهم هجری در مجموعه های آرامگاهی شهر هرات بوده است و درصد فراوانی کتیبه ها نشان می دهد که رایج ترین شیوه های اجرایی به ترتیب: حجاری 51 % و کاشی کاری 9 % است و تزیینات گچی، چوبی، فلزی و نقاشی از نظر تعداد نمونه، در رده های بعدی قرار می گیرند.

Keywords:

الگو , نقوش تزیینی , معماری , دوره صفوی