گوهر و هنر در شاهنامه و بازتاب آن در ادب فارسی

یکی از کلیدی ترین مباحث شاهنامه شناسی، مبحث گوهر و هنر در این حماسه است. از دیدگاه شاهنامه جهان آفرین، جهان کهین: مردم و جهان مهین: گیتی را هر یک با گوهری ویژه آفریده است و هر دو ناگزیرند فرمان گوهرهایشان را گردن گذارند، اما به گوهر جهان کهین (مردم) اختیار خویش را تفویض کرده و چنین است که آدمی از جوهره دیگری به نام هنر، که محصول اعمال همین اختیار خداداد است، برخورداری حاصل کرده است. بنا به مندرجات شاهنامه، انسان به یاریگری هنر میتواند سرانجام راه تدویری سرشت خود را به طریق سرنوشت پیوسته و دایره کمال خویش را فراهم آورد و بدین ترتیب در عین حال که نخستین فطرت است، پسین شمار هم باشد. به انگاشت این مقاله، تمامت شاهنامه در حقیقت نمایش تفصیلی این دو بیت از این حماسه بی بدیل است:تو را از دو گیتی برآورده اند به چندین میانجی بپرورده اندنخستین فطرت، پسین شمار تویی! خویشتن را به بازی مدار!

Keywords:

شاهنامه , هنر , گوهر , کوشش , بخشش.