بررسی تطبیقی آیه استمتاع در نگاه مفسران فریقین

   از جمله اختلافات شیعه و اهل سنت در حوزه احکام ازدواج، مشروعیت ازدواج موقت یا متعه است. علما و دانشمندان شیعی در طول تاریخ بر حلیت این ازدواج اقرار و اصرار داشته و در مقابل، دانشمندان اهل سنت قائل به نسخ این حکم الهی و حلیت موقت آن هستند. مهمترین دلیل بر حلیت ازدواج موقت در بین علما و مفسران فریقین، آیه 24 نساء (استمتاع) است. موضع مفسران را در ذیل این آیه می­توان به سه دسته  تقسیم نمود: مفسرانی که دلالت آیه بر مشروعیت متعه را به صورت دائم پذیرفته­اند (شیعه)؛ مفسرانی که دلالت آیه بر مشروعیت متعه را به صورت موقت پذیرفته­اند؛ و گروه اندکی از مفسران اهل سنت که دلالت آیه بر ازدواج موقت را نپذیرفته و مشروعیت آن را مستند به سنت می­دانند. این گروه نیز قائل به مشروعیت موقت هستند؛ به این معنا که دلالت آیه بر متعه را پذیرفته و بر این باورند که این حلیت مختص به زمانی خاص است و به وسیله آیات و روایات نسخ گردیده است. در این نوشتار با روش توصیف و تحلیل محتوا، به ذکر و بررسی دیدگاه و دلایل هر گروه پرداخته شده است. برآیند تحقیق حاکی از آن است که دلایل مطرح  بیشتر بر محور الفاظ آیه و معنای مقصود از آنهاست. واژگان مطرح در آیه مانند استمتاع در نظر بیشتر مفسران دلالت لغوی و اصطلاحی بر متعه و ازدواج موقت دارد و عدم پذیرش این معنا مستلزم امری است که با ازدواج دائم تعارض دارد. اتفاق نظر بر حلیت متعه در صدر اسلام وجود دارد و اختلاف در بین اهل سنت در چگونگی تحریم آن است. یعنی نسخ به وسیله کتاب و سنت و یا نهی خلیفه که مشروعیت محدود ازدواج موقت را نتیجه می­دهد. نسخ حکم متعه نیز با آیات دیگر و روایات متعارض پذیرفتنی نیست. روایات تفسیری معصومین که به تبیین احکام الهی می­پردازند، از کارسازترین قرائن در برداشت حکم متعه برای مفسران شیعی است که متاسفانه دیگر مذاهب به آن ­توجهی ندارند.    

بررسی تطبیقی آیه استمتاع در نگاه مفسران فریقین Keywords:

متعه , ازدواج موقت , استمتاع , آیه 24 نساء , تفسیر تطبیقی