تبیین نسبت های تناسباتی مفردات در قلم نستعلیق

با وجود تلاش های خوشنویسان بزرگ ایران و رسالات متعدد خوشنویسی و مطالعات محققان، خلاء شناخت کافی از نسبت های تناسباتی مفردات قلم نستعلیق هم چنان احساس می شود. در مطالعات پراکنده، صرفا نسبت های طلایی به عنوان نسبت تناسباتی در این قلم معرفی می شود، در حالی که، به نظر می رسد با توجه به تنوع فرم حروف و امکان کرسی بندی های متنوع، باید در این قلم از چند نظم هندسی و نسبت تناسباتی مختلف استفاده شده باشد. چگونگی تبیین این نسبت های تناسباتی در مفردات قلم نستعلیق، مهم ترین مساله ای است که، در این مقاله به آن، پرداخته شده است. هدف آن است که، با شناخت نسبت های تناسباتی قلم نستعلیق، کیفیت و ارزش های این هنر، بهتر درک شود، تا محل بحث، نقد، تحلیل و آموزش اصولی قرار گیرد. این موارد، از کمبودها و نیازهای اصلی خوشنویسی امروز ایران است. با توجه به مشکلات ناشی از عدم شناخت نسبت های تناسباتی قلم نستعلیق در کاربردهای متنوع، این تحقیق می تواند کاربردی باشد. از منظر داده های پژوهش، کیفی است و از آن جا که، در شکل گیری این تناسبات عوامل متعددی نقش دارند، پژوهش از نوع تحلیلی خواهد بود. اطلاعات پژوهش از طریق مرور منابع مکتوب چاپی، خطی و الکترونیک به دست آمده و مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده، حاکی از آن است که، علی رغم مطالعات معاصر در رساله های خوشنویسی، اشاره ای به استفاده از نسبت طلایی در تنظیم اندازه حروف در قلم نستعلیق نشده و اندازه های نقطه و حرف الف، به عنوان مبنای تناسب اندازه بیان شده است. در این مقاله، بر اساس این دو معیار، نسبت های تناسباتی مختلفی از 2√، تا 9√ در مفردات قلم نستعلیق تبیین شده است.  

Keywords:

واژه های کلیدی: قلم نستعلیق , نسبت های تناسباتی , میرعماد