تحقیقات جهانی در زمینه سواد رسانه ای: تحلیل کتاب سنجی

مقدمه: سواد رسانه ای یک رشته غنی و بین رشته ای است که توسط بسیاری از دیدگاه های علمی مانند جامعه شناسی، روانشناسی، آموزش و پرورش ، نظریه های سیاسی، ارتباطات، هنر و زیبایی شناسی تاکید شده است که یک رویکرد قرن بیست و یکمی برای آموزش است. سواد رسانه ای، درک نقش رسانه ها در جامعه و نیز مهارت های ضروری پرسشگری و ابراز خود برای شهروندان یک دموکراسی را می سازد . بررسی و تحلیل زمینه های پژوهشی این حوزه و کشف روابط بین اصطلاحات به کار گرفته در این حوزه می­تواند اطلاعات مفیدی در اختیار پژوهشگران قرار دهد. لذا، هدف این پژوهش، تحلیل محتوای مقالات مرتبط با حوزه سواد رسانه از طریق تحیل هم واژگانی، ترسیم نقشه موضوعی به روش خوشه بندی سلسله مراتبی است.روش پژوهش: مطالعه حاضر با تدابیر کتاب سنجی و علم سنجی به بررسی تحقیقات انجام شده در پایگاه وب آو ساینس در سال های 1974-2017 در زمینه سواد رسانه ای پرداخته است. که با جستجوی کلید واژه media literacy تعداد 1011رکورد حاصل شد و با استفاده از نرم افزارهای اکسل، پریمپ، یوسی نت و اس پی اس اس مورد تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: تجزیه و تحلیل داده های استخراج شده نشان داد که روند مطالعات در این حوزه رشد صعودی داشته و کشورهای آمریکا و اسپانیا 53/215 درصد انتشارات را در این حوزه داشته اند و یافته های مربوط به خوشه بندی سلسله مراتبی به روش وارد منجر به شکل گیری 6 خوشه شد و 88/325 درصد قالب انتشارات در این حوزه مقالات ژورنال بوده است. و از نظر فراوانی کلیدواژه آموزش رسانه و از نظر هم رخدادی دو کلید واژه آموزش رسانه-شایستگی رسانه بیشترین فراوانی را در پژوهش های سواد رسانه ای داشته اند.بحث و نتیجه گیری: کتاب سنجی نوعی روش پژوهش در علوم کتابداری و اطلاع رسانی است که به مطالعه یا سنجش کمی متون و اطلاعات می پردازد. نقشه های علمی واقعیت های علم هستند و خلاء ها و حوزه های داغ فعالیت های علمی را ترسیم می کنند و به نوعی نقشه راهی برای آینده نگری دانشمندان و سیاست گذاران حوزه های مختلف علوم هستند. وجود موضوعاتی مانند دانشگاه ها، مدارس و آموزش در تحلیل داده ها نشان از توجه ریشه ای به موضوع سواد رسانه ای می باشد تا بتوان مهارت های مطالعه، تجزیه و تحلیل های اجتماعی،سیاسی و اقتصادی و ارتقای آگاهی را در دانش آموزان و دانشجویان نهادینه کرد.