رسوب سنجی سیستم زهکشی رودخانه اترک (مطالعه موردی: حوضه آبریز رودخانه اسفجیر)

به طور کلی رسوب گذاری باعث تغییرات عمده ای در ظاهر و نحوه شکل گیری سرشاخه ها و مشخصات دیگر حوضه آبریز می شود. رودخانه ها ازجمله مواردی هستند که بر اثر این فرایند دچار تغییر و تحولات شدیدی می شوند. وقوع رسوب گذاری در مقاطعی از رودخانه باعث افزایش تراز بستر می شود که با ادامه چنین روندی در مواردی موجب عریض تر شدن بستر رودخانه نیز می گردد. در اثر این فرایند، به هنگام وقوع بارندگی های شدید سطح آب رودخانه بالا آمده و اراضی اطراف رودخانه دچار سیل گرفتگی خواهند شد کهتبعات اقتصادی و زیست محیطی فراوانی را به دنبال خواهد داشت. استان خراسانش مالی به دلیل واقع شدن در منطقه خشک و نیمه خشک و نیز کوهستانی بودن آن، منطقه ای مساعد برای ایجاد سیلاب و تخریب هاست. تغییر کاربری و شخم زمین های کشاورزی در جهت شیب زمین، تجاوز به حریم و بستر رودخانه ها و مسیل ها در سالهای گذشته، موجب تغییر شرایط و خیزش سیلاب های مهیب در سالهای اخیر، در سطح استان شده است. هدف از این تحقیق، رسوب سنجی رودخانه اترک به روش گرانولومتری می باشد تا بتوان رفتار هیدرومورفولوژیکی رودخانه را تعیین و مکانیزم حرکت رسوب و عوامل موثر بر تولید آن را شناسایی و از بروز خطرات احتمالی جلوگیری کرد. نتایج گرانولومتری رسوبات در این تحقیق نشان داد که دو عامل شیب و جنس بستر نقش مهمی در تولید رسوب و نوع آن دارد؛ به طوری که رودخانه ها در بالادست حوضه دارای بار بستر گراولی و در پایین دست دارای بار بستر معلق می باشند. همچنین نتایج نشان داد که رسوبات حوضه، نتیجه عمل نامنظم رودخانه های نامنظم و جریان های شدید سیلابی می باشد. بنابراین حوضه مورد مطالعه با خطر وقوع سیلاب در هنگام بارندگی های شدید مواجه است.

Keywords:

رودخانه اترک , رسوب سنجی , گرانولومتری , فاروج.