یادداشت سردبیر و دعوت از اساتید برجسته برای ارسال مقالات ویژه تغییرات اقلیمی

گرمایش جهانی و تغییر اقلیم تاثیرات غیرقابل انکاری را بر رویدادهای حدی اقلیمی و مخاطرات محیطی دارد. این پدیده فراوانی و شدت مخاطراتی مانند سیلاب،خشکسالی،امواج گرمایی و سرمایی ،ریزش تگرگ، بارش های سنگین، آلودگی هوا و گسترش بیماری های عفونی و غیره را تشدید می کند. تغییر اقلیم، تغییر در الگوهای آب و هوایی درازمدت است که در مناطقی از جهان نمودی بارز دارد. شواهد تغییر اقلیم کنونی را می توان در بسیاری از مکان ها مشاهده نمود. بالا آمدن سطح آب دریاها،  افزایش دمای سیاره زمین، گرمایش اقیانوس ها، ازهم گسیختگی صفحات یخی، کاهش گستره و ضخامت یخ دریایی در قطب شمال، پسروی یخچال ها، اسیدی شدن اقیانوس ها، ذوب یخ و برف و تغییر الگوهای آب و هوایی نمودهای بارز این پدیده هستند. اقلیم سیاره زمین در طول تاریخ تغییر کرده است. سیاره زمین، فقط در 650000 سال اخیر، هفت سیکل از پیشروی و پسروی یخچال ها را تجربه نموده است. پایان ناگهانی آخرین عصر یخبندان در حدود 7000 سال پیش بوده است که نشانه آغاز عصر اقلیمی مدرن و تمدن بشری می باشد. بسیاری از این تغییرات اقلیمی در تاریخ سیاره زمین به تغییرات بسیار اندک در مدار زمین مربوط می شود که مقدار انرژی خورشیدی دریافتی سیاره زمین را تغییر داده است. تغییرات اقلیم طی دهه های گذشته در مقایسه با آنچه در تاریخ سیاره زمین رخ داده است بی سابقه نیست اما شدت و سرعت این گرمایش در طول تاریخ زمین کم سابقه است و برای سیاره زمین یک تهدید جدی محسوب می شود. اثرات قابل توجه بشر بر اقلیم جهانی به اثبات رسیده است. طی 150 سال اخیر، سرعت انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از فعالیت های انسانی تشدید گردیده است. غلظت جوی گازهای دی اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن از سال 1750 تا 2000 به ترتیب 31، 151 و 17 درصد رشد داشته است. پیامد ملموس افزایش گازهای گلخانه ای در جو، گرمایش جهانی می باشد. دی اکسید کربن به عنوان مهم ترین عامل گرمایش جهانی اخیر به بالاترین تراکم خود یعنی ppm 411 رسیده که در طی 15 میلیون سال گذشته بی سابقه است  به گونه ای که میانگین دمای سطح در مقیاس جهانی از سال 1880 تاکنون 1درجه سلسیوس افزایش داشته است. دانشمندان به صراحت گرمایش سیاره زمین را تایید می کنند. تغییرات طبیعی اقلیم، به تنهایی قادر به تبیین روند گرمایش سیاره زمین نمی باشد. مدل ها و پیش بینی ها نشان دهنده تغییرات دمای کره زمین بین 7/1 تا 8/5 درجه سلسیوس تا سال 2100 می باشد. از سال 2000 تاکنون بارها رکورد ثبت شده دمای کره زمین افزایش یافته است و گرم ترین سال های کره زمین از 120000 سال گذشته تاکنون در حال وقوع است. سال 2018 به عنوان چهارمین سال گرم جهان به شمار می رود. تغییر اقلیم، یک بحران فزاینده است که اقتصاد، بهداشت و ایمنی، تولید غذا، امنیت و سایر ابعاد را درگیر و بر اکوسیستم ها، منابع آب شیرین و سلامت انسان تاثیر می گذارد. این تغییر الگوهای آب و هوایی، برای مثال، تولید غذا را از طریق افزایش پیش بینی ناپذیری بارش تهدید می کند. افزایش جمعیت و نیاز به غذای بیشتر فشار بر منابع آب را تشدید نموده و بحران آب و معضلات زیست محیطی با افزایش دمای کره زمین تشدید می شود.  بالا آمدن سطح آب دریا (به طور متوسط 2/3 میلی متر در سال)، منابع آب شیرین ساحلی را تهدید و خطر سیل های فاجعه بار را افزایش می دهد. گرمایش جو به گسترش آفات و بیمارهای گرمسیری کمک می کند. متاسفانه، شرایط تا به امروز بد و وخیم تر شده است. هشدار اساسی این است که احتمالا بسیاری از اکوسیستم های مهم و ازجمله سیستم اقلیم از آستانه تغییرات برگشت ناپذیر عبور نموده باشند. برای نمونه، پسروی یخچال های کوهستانی، اکوسیستم جنگل بارانی آمازون و توندرای قطب شمال یک تهدید اساسی می باشند. هرچند تغییر اقلیم به طور کامل اجتناب ناپذیر است، اما تاثیرات بسیار شدید تغییر اقلیم را می توان از طریق کاهش قابل ملاحظه مقدار انتشار گازهای گلخانه ای کاست. با این حال، زمان کافی برای آغاز اقدام جدی در جلوگیری از پیامدهای شدید جهانی بسیار کوتاه است. طرح های بسیاری توسط سازمان ها و کشورهای مختلف مانند کنوانسیون سازمان ملل متحد درباره تغییرات اقلیمی(UNFCCC)، برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد(UNEP) و مجمع بین المللی تغییر آب و هوا(IPCC) در راستای کاهش و سازگاری با تغییرات اقلیمی انجام شده است. به طورکلی، تدوین یک برنامه جامع و اقدام عملی، جهت انطباق با این پدیده و کاهش اثرات سوء ناشی از آن ضروری است. در کنار همه اینها سیاست و تاثیر نظام های حاکم بر کشورها در مقابله با انتشار گازهای گلخانه و تعدیل گرمایش جهانی باعث شده که افق روشنی از توافق بین المللی درزمینه حل این مشکل وجود نداشته باشد. هرچند اجماع کلی دانشمندان علوم اقلیمی در رابطه با علل انسانی گرمایش جهانی اخیر وجود دارد اما برخی نظریات که به نفی این پدیده می پردازند و به دلایل انسانی ایجاد آن باور ندارند، وجود دارد. بر اساس تصمیم هیات تحریریه، مجله مخاطرات محیط طبیعی آمادگی دارد با توجه به اهمیت حیاتی موضوع گرمایش جهانی، تغییرات اقلیمی و آشکارسازی علل و اثرات آن با تاکید بر نقش فعالیت های انسانی و طبیعی مقالات مروری (Review Article) و پژوهشی اساتید صاحب نظر و برجسته در این زمینه را به صورت ویژه بر اساس موافقت هیات تحریریه چاپ و منتشر نماید. این مقالات بایستی حاصل اندیشه ها و نظریات اساتید محترم باشد و در این رابطه نظرات موافقین و مخالفین اثر فعالیت های انسانی و همچنین الزامات پیوستن یا نپیوستن به توافقات بین المللی ازجمله توافق نامه تغییرات اقلیمی پاریس و لهستان می تواند موضوع مقالات ارسالی باشد. بر این اساس از کلیه اساتید برجسته دانش اقلیم شناسی و سایر علوم وابسته دعوت می شود مقالات خود را برای بررسی و چاپ در مجله ارسال فرمایند.   دکتر محمود خسروی سردبیر مجله مخاطرات محیط طبیعی