تحلیل و مقایسه تطبیقی دو گنبد نظام الملک و گنبد تاج الملک مسجد جامع اصفهان

هرچند معماری این سرزمین تاریخی چند هزار ساله را پشت سر دارد، اما تلاش هایی که به جهت شناسایی و معرفی آثار به جا مانده ی آن تاکنون صورت گرفته سابقه ای چندان طولانی ای ندارد. تنها از چند دهه ی پیش بود که محققان و پژوهشگران به بازنگری این آثار هنری پرداخته و کوشیدند گردوغبار قرون را از چهره ی این گوهرهای تابناک بزدایند و تلالو چشم نواز آنها را دوباره آشکار نمایند. گنبد سازه ای قوس دار که پلان آن دایره ای و فرم آن معمولا قسمتی از یک کره است و به نحوی اجرا شده که در تمام جهات یک نیروی رانش تکیه گاهی یکسان اعمال می کند، است. گنبد، یکی از مهمترین شاخصه های معماری اسلامی ایران است. در این پژوهش حاضر: دو گنبد نظام الملک و گنبد تاج الملک مسجد جامع اصفهان از نظر طرز ساخت، تکنیک ها، نقوش، مضامین در دوره های مختلف مورد مقایسه ی تطبیقی قرار گرفته شده است. همچنین، این پژوهش با رویکرد تاریخی- تطبیقی و با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی وانجام تحقیقات کتابخانه ای و میدانی به ارزیابی و بررسی این بنا پرداخته است. این پژوهش، بر این فرضیه استوار است که آنچه قابل ذکر است هر دو گنبد تقریبا از نظر ساخت مشابه هستند و فقط به لحاظ مقیاس، جزئیات اجرایی و نوع اجرای گنبد، با هم تفاوت هایی دارند. همینطور در این دو گنبد از لحاظ کتیبه ها شباهت هایی دیده می شود.

Keywords:

مقایسه تطبیقی , گنبد و طرز ساخت آن , مهره های گلی , کتیبه ها , گنبد نظام الملک , گنبد تاج الملک , مسجد جامع اصفهان