تحلیل نظام سکونتگاه های شهری منطقه ساحلی خلیج فارس ایران در راستای آمایش سرزمین (مطالعه موردی: استانهای هرمزگان، بوشهر و خوزستان)

سکونتگاه های ساحلی یکی از نخستین اجتماعات انسانی هستند که در مناطق ساحلی شکل گرفته اند. در اکثر کشورهای جهان مناطق ساحلی، کانونهای رشد و توسعه اجتماعی - اقتصادی نظیر متروپل ها و یا شهرهای جهانی هستند. ایجاد و توسعه سکونتگاه ها در سواحل دروازه های اصلی ارتباطات برون مرزی کشور و موجب رشد و شکوفایی اقتصادی و اجتماعی کشور خواهند شد. در ایران با توجه به گسترش بیش از 2100 کیلومتر خط ساحلی در جنوب کشور بستر مناسبی برای تمرکز و تراکم جمعیت و فعالیت های اقتصادی و شهرهای جهانی فراهم است اما در سواحل جنوبی ایران از این امکانات بخوبی بهره برداری نشده است. بررسی و تحلیل این موضوع از این جهت اهمیت دارد که با شناسایی سلسله مراتب شهری زمینه توجه بیشتر مسئولین و برنامه ریزان به سازماندهی و توسعه این مناطق خواهد شد. هدف این پژوهش بررسی چگونگی تعادل فضایی نظام شهری در منطقه ساحلی جنوب شامل استانهای خوزستان، بوشهر و هرمزگان طی سال های 1365 تا 1395 در راستای آمایش سرزمین است. روش پژوهش اکتشافی - تحلیلی است. داده و اطلاعات جمع آوری شده از منابع اسنادی مرکز آمار ایران و سازمان مدیریت و برنامه ریزی جمع آوری شده است .برای تجزیه و تحلیل داده ها واطلاعات از شاخص های نخست شهری، دو شهر، چهار شهر گینزبرگ، چهار شهر مهتا، موماو، هرفیندال، هیرشمن، ضریب آنتروپی و استفاده از مدل Topsis و Vikor استفاده شده است. یافته ها و نتایج حاصله با استفاده از مدل تاپسیس نشان میدهد که استان هرمزگان با امتیاز((0,89 بیشترین امتیاز را داشته و استان بوشهر با امتیاز (0,11) در رده آخر قرار دارد. همچنین وزن نهایی داده ها با مدل ویکور نشان می دهد که استان هرمزگان از تعادل نسبی خوبی نسبت به دو استان دیگر برخوردار است. و استان بوشهر از عدم تعادل نظام شهری در طی دوره مورد مطالعه نسبت به دیگر استان ها را نشان می دهد. بررسی و ارزیابی مطالعات انجام شده در سواحل خلیج فارس ایران نشان از عدم تعادل فضایی و کم جمعیتی در این منطقه دارد. بطوریکه توزیع ناموزون نظام فضایی جمعیت شهری در شهرهای ساحلی خلیج فارس ایران موجب عدم تعادل های ناحیه ای و منطقه ای شده است. با توجه به این وضعیت پیشنهاد می شود با به کارگیری سیاست های تمرکززدایی، سرمایه گذاری در شهرهای کوچک و میانه زمینه های عدالت فضایی بینشهرهای منطقه ساحلی را فراهم ساخت.

تحلیل نظام سکونتگاه های شهری منطقه ساحلی خلیج فارس ایران در راستای آمایش سرزمین (مطالعه موردی: استانهای هرمزگان، بوشهر و خوزستان) Keywords:

سکونتگاه های شهری , سلسله مراتب شهری , استان های ساحلی خلیج فارس , آمایش سرزمین تعادل فضایی سرزمین تعادل فضایی.