معرفی، دسته بندی و شیوه شناسی کتیبه های صحیفی جوهری

صحیفی جوهری یکی از چیره دست ترین خوش نویسان ثلث دوره صفوی است که دستی هم در شعر داشته؛ با این حال، چنان که باید شرح احوال و آثارش در تاریخ خوش نویسی ایران مورد توجه قرار نگرفته است. صحیفی از بزرگ زادگان طایفه ذوالقدر شیراز بوده که در اصفهان رشد کرده و همانجا نیز وفات کرد. این پژوهش در نظر دارد ضمن معرفی آثار موجود و قابل دسترس این خوش نویس، به دسته بندی آن ها از چند منظر مختلف بپردازد و شیوه نگارش آن را نیز بررسی کند. از این رو، پرسش های این پژوهش بدین قرار است: بازه فعالیت صحیفی چه زمانی بوده و ویژگی های شیوه کتیبه نگاری وی چیست پژوهش پیش رو به صورت کتابخانه ای و میدانی انجام شده و تمامی نمونه های در دسترس تحلیل شده اند. تعداد جامعه آماری، 9 کتیبه در شهر اصفهان است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که یکی از این کتیبه ها به قلم نستعلیق و بقیه به قلم ثلث نگارش یافته است. زمان فعالیت هنری صحیفی بر پایه آثار موجود در مسجد جامع، بقعه شهشهان، بقعه شاهزید، مسجد جورجیر، مسجد جارچی و مسجد سرخی اصفهان، دو دهه پایانی قرن 10 و دو دهه آغازین قرن 11 ه.ق است. مطالعه فرمی آثار صحیفی بیانگر آن است که کتیبه نگاری صحیفی، همانند بسیاری از کتیبه های صفوی، از روشنی و خوانایی نسبی برخوردار است و خوش نویس در آثارش درگیر پیچیدگی و تکلف نبوده است. سادگی در تزئینات پس زمینه خطوط، از دیگر مشخصات آثار وی به شمار می رود که با نمونه های هم دوره، همخوانی ندارد.

Keywords:

صحیفی جوهری , ثلث , کتیبه نگاری , خوشنویسی , صفوی