طرح روایات مکاشفه های صوفیه

نقطه مشترک نظریات روایت شناسان ساختگرا این است که در تحلیل یک گونه روایی، به جای تحلیل جزءجزء عناصر بر پایه بلاغت کهن، می توان آن را به مثابه یک ساختار نظام مند دید که تمام اجزای آن ارتباطی درونی با یکدیگر دارند. پیرنگ یا طرح یا همان توالی رخدادها ، مهم ترین عنصری است که نسل اول و دوم روایت شناسان هردو بدان اهتمام ویژه ای داشته اند، با این تفاوت که نسل اول بیشتر بر توالی علی و معلولی رخدادهای روایت تاکید کرده اند و نسل دوم، به ویژه ریمون کنان، توالی زمانی را نیز بر توالی علی و معلولی رخدادها افزوده اند. در این مقاله، با بررسی 300 روایت از مکاشفات عرفا از مجموع 30 کتاب عرفانی قرن چهارم تا هفتم، مشخص شده که ترکیب رخدادها در این روایات، هرچند در ظاهر تفاوت هایی با یکدیگر دارند، اما از الگوهای نسبتا محدودی پیروی می کنند. این پژوهش نشان می دهد که علاوه بر مکاشفاتی که بر اساس توالی علی و معلولی یا زمانی روایت شده اند، در مواردی به نمونه روایاتی برمی خوریم که هیچ یک از توالی های مذکور در آن ها به چشم نمی خورد. در این گونه روایات، فقط لحظه ای ناب از دریافت های صاحب مکاشفه به صورت کاملا موجز روایت شده است که این دسته از مکاشفات را با الهام از نام نوعی داستان کوتاه در فرانسه، مکاشفات کوتاه لحظه ای نامیده ایم.

Keywords:

مکاشفات عرفانی , روایت شناسی , ساختارگرایی , طرح مکاشفات