برآمدن سرمایه داری نوین ایرانی: بررسی موردی شرکت اسلامیه

  موفقیت اروپاییان در امور تجاری و پیشرفت هایشان در صنعت که به برتری و تسلط آن ها بر اقتصاد، مالیه و تجارت دنیا منجر شد، برخی از تجار ایرانی را به فکر واداشت که با بهره گیری از شیوه های نوین تجاری، از شکل فردی بازار سنتی خارج شوند و به صورت گروهی و با ترکیب جدید سرمایه گذاری، از سرمایه های کوچک نیز بهره گیرند. آنان تاسیس شرکت ها با کمپانی های مالی و تجاری را به عنوان راه حلی در مقابل نفوذ و هجوم اقتصادی قدرت های خارجی برگزیدند و بدین ترتیب، شرکت ها و تجارتخانه های جمعی خارج از بازار می توانستند جایگزین حجره های کوچک و تنگ درون بازار شوند.   شرکت اسلامیه به ریاست محمدحسین تاجر کازرونی، از مهم ترین شرکت های تجاری اصفهان بود که شعبه هایی در شهرهای مختلف کشور داشت. گروه هایی از روشنفکران و علما در شهرهای مشهد، شیراز، بوشهر و ...، با فعالیت های شرکت همکاری می کردند. این شرکت حوزه ی فعالیت خود را به بیرون از مرزهای کشور، از جمله قفقاز و روسیه کشاند و اهداف خود را طی گزارش هایی در روزنامه ها منتشر کرد. با وجود همه ی این فعالیت ها، این شرکت و شرکت های مشابه آن از موفقیت چندانی برخوردار نبودند. در این مقاله با تکیه بر منابع منتشر شده، روزنامه ها و برخی اسناد، به دنبال پاسخ برای این پرسش ها هستیم که سرمایه داری ایرانی به دنبال چه واکنش های اقتصادی در مقابل سرمایه های بیگانه بود، برخورد آن ها با سرمایه گذاری های جدید چگونه بود و چه عواملی در راهکارهای جدید تجار موثر بودند  

Keywords:

تجار , قاجاریه , اصفهان , محمدحسین کازرونی , روشنفکران , شرکت اسلامیه