بررسی نقش هندسه فضای باز در عمق و جهت سایه اندازی حیاط های مرکزی خانه عباسیان، کاشان

تناسبات هندسی همواره در بناهای معماری مورد توجه پژوهشگران بوده است و از ابعاد گوناگون بررسی شده است. مطالعات درباره معماری خانه های گذشته نشان می دهد که سازگاری با بوم و محیط وجود دارد. ارتباط میان هندسه فضای باز مانند حیاط و عوامل اقلیمی از موضوعاتی است که کمتر به آن پرداخته شده است. به نظر می رسد میان ساختار هندسی و تاثیرپذیر آن از عوامل اصلی اقلیمی مانند تابش آفتاب رابطه معناداری وجود دارد. اهمیت این موضوع در نقش حیاط های مرکزی به مثابه نظام دهنده خانه بوده که بسیاری از فعالیت های روزانه انسان در آن رخ می داده است. از این رو فضای باز می تواند تعامل موثر میان انسان و طبعیت را فراهم نماید. موضوع اصلی تبیین ارتباط و میزان تاثیر پذیری هندسه حیاط های مرکزی از تابش خورشید است. زمانی که تابش نور خورشید باعث افزایش دمای منطقه آسایش می شود، راهکارهای معمارانه با محصوریت جداره های پیرامونی حیاط مرکزی، منجر به رسیدن به شرایط آسایش و ایجاد سایه کنار جداره می شود. در این پژوهش پس از مطالعات زمینه ای در راستای شناخت مفاهیم هندسی و حیاط مرکزی، فرضیه موردنظر در خانه تاریخی عباسیان (کاشان) مورد پژوهش میدانی قرار می گیرد. نتایج تحقیق نشان می دهد که ساختارهای هندسی حیاط مرکزی در روزهایی که تابش خورید در زاویه ارتفاع نزدیک به عمود قرار دارد، منجر به ایجاد سایه در جداره های محصور کننده و در نتیجه جذب انرژی گرمایی کمتر می شود. این موضوع منجر به فضایی مناسب جهت حضور ساکنان در فضای باز می گردد. از نتایج این پژوهش می توان به الگوهای موثر طراحی در ساخت هندسی فضای خالی و فضای پر در خانه های مسکونی رسید تا در خانه های امروز امکان حضور انسان و ارتباط او با طبیعت بیشتر فراهم آید.

Keywords:

هندسه فضایی , حیاط مرکزی , سایه اندازی , خانه عباسیان