محاسبات هندسی و ریاضی در مراحل حفر قنات و انتقال آب

ریزهکاری های ریاضی و هندسی در حفر قنات و انتقال آب از آن وجود دارد که این از تجربیات مهندسی حفر قنات است. محاسبه شیب مناسب، چگونه سوراخ شدن دو میله چاه در زیر زمین به یکدیگر، محاسبه طول قنات، چرایی ایجاد کول ها بصورت تخم پرندگان و ... نشان از استفاده از ریاضیات و هندسه در مراحل مختلف حفر قنات دارند (گرچه خیلی از مقنی ها شاید سواد خواندن و نوشتن نداشته اند ولی حقیقتا محاسبتشان کاملا درست بوده است و آنها از قضایایی نظیر قضیه تالس و فیثاغورث استفاده میکرده اند). به عنوان نمونه، پس از حفر گمانه و مشخص شدن مادر چاه دومین مرحله ی بزرگ و دشوار حفر قنات یعنی احداث دهلیز ازجانب مظهر قنات به سمت مادر چاه پیش روی مقنی قرار می گیرد. قبل از آنکه محل دقیق ابتدای دهلیز قنات (مظهر) مشخص شود، مقنی مناطقی که این نقطه ممکن است در آن انتخاب شود را با توجه به سطح آب ایستابی در مادر چاه و میزان شیب سطح زمین مشخص می کند (یعنی نقاطی را که با سطح آب ایستابی هم ارتفاع هستند) سپس با توجه به شرایط اقلیمی و حاصل خیزی خاک بهترین نقطه را به عنوان مظهر قنات انتخاب می کند. بنابراین مقنی می بایست به ترازیابی بپردازد. این کار در گذشته به دو روش انجام می گرفته است که هر دو روش به کمک ریاضیات و هندسه انجام می شده است. در این مقاله سعی شده است ارتباطات به این شکل مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. روش ما در این مقاله روش کتابخانه ای است.

Keywords:

قنات , ریاضی , هندسه