شناسایی و طبقه بندی نقوش هندسی در نگاره های شاهنامه طهماسبی

شاهنامه طهماسبی یا شاهنامه شاه طهماسب نسخه ای نفیس از شاهنامه فردوسی است که متعلق به سده دهم هجری،برای شاه طهماسب و تحت حمایت و نظارت وی به تصویر کشیده شده است. این شاهنامه شامل 258 صفحه مجلسنگاره از افسانه ها، اساطیر و داستان های شاهنامه است که همراه با خوشنویسی اشعار در 1200 صفحه و توسطبرجسته ترین نقاشان و خوشنویسان عهد صفوی و به خط نستعلیق تهیه شده است. 15 نقاش در گردآوری این نسخههمکاری داشته اند که سلطان محمد، میرمصور، آقامیرک، دوست محمد، میرزاعلی، مظفرعلی، شیخ محمد، میرسیدعلی وعبدالصمد 9 نگارگر شناخته شده در این نسخه هستند و بقیه نقاشان ناشناس اند. نگاره های این شاهنامه اکنون درموزه های هنرهای معاصر تهران، متروپولیتن آمریکا، آقاخان کانادا و هنرهای اسلامی قطر نگهداری میشود. نگاره هایاین نسخه خطی به دلیل دارا بودن برترین ویژگی های زیبایی شناسی، معنایی و فنی خود در میان سایر آثار تاریخنگارگری ایران، بینظیر و در اوج زیبایی و درخشندگی هستند. در این پژوهش قصد برآن است تا با روش تاریخی،توصیفی، تحلیلی از طریق مطالعات کتابخانه ای، با شناسایی و بررسی نقوش هندسی به کاررفته در نگاره های شاهنامهطهماسبی، شناخت کافی از نوع نقوش، زیرنقش های به کاررفته، میزان استفاده از این نقوش و زیرنقش ها و جایگاه استفادهاز این نقوش به دست یابد و درصدد است به پاسخ مسئله اصلی پژوهش که مشخص کردن انواع نقوش هندسی پرکاربرددر نگاره های شاهنامه طهماسبی است، برآید. این پژوهش شناخت مخاطب نسبت به نقوش هندسی به کاررفته درنگاره های شاهنامه طهماسبی بیشتر می کند و به تقسیم بندی منظمی از این نقوش می رسد. بر طبق یافته های پژوهش،نقوش به کار رفته در شاهنامه طهماسبی به دو دسته اصلی نقوش با زیرنقش های مربع و زیرنقش های مثلث تقسیم کرد.دیگر نقوش هندسی که در این شاهنامه به کار رفته، نقوش زنجیربافت است.

Keywords:

شاهنامه طهماسبی , نگارگری , صفوی , نقوش هندسی