تحلیل و بررسی مقرنس های مکانهای مذهبی تبریز مقاله موردی محدوده بافت قدیمی و تاریخی شهر تبریز

مقرنس از الگوهای اصیل وکهن در معماری ایران ست که بعد از شناخت آن توسط معماران ایرانی در دور ههای مختلف به تکامل رسیده و به شکل های متفاوت اجرا شده است. الگوهای متفاوت از مقرنس درگونه های مختلف معماری ایرانی همچون امامزاده-مسجد و بازار قابل مشاهده است. هدف این پژوهش پاسخ به این سوال است که تحلیل و بررسی بین الگوی مقرنس ها در مکان های مذهبی تبریز چگونه است برای یافتن این تفاوتها و تشابه ها هندسه مقرنس های به کار رفته در مکان های مختلف تبریز بررسی و تحلیل شده است. به نظر میرسد طرح های مقرنس در عین وجود شباهت های ظاهری دارای تفاوتهایی در الگوی طرح ها باتوجه به موقعیت قرارگیری در فضاهای متفاوت هستند که موجب ایجاد طر حهای متفاوت شده است. این تحقیق از نظر هدف، طرحی کاربردی است؛ و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. اطلاعات لازم برای پژوهش از طریق مطالعات کتابخانها ی، پیمایش های میدانی( مشاهده) انجام شده است. چون تبریز براثر زلزله سال 1193 قمری تخریب شد و بیشتر بناهای آن از جمله مجموعه بازار تاریخی تبریز در دوره قاجار ساخته شد، این مطالعه میتواند الگوی هندسی مقرنس سازی دوره قاجار تبریز را نشان دهد. نمونه های تحلیل شده از بناهای بازار مقام صاح بالامر، مسجد حجت الاسلام، سرای کچه چیلر و مسجد-مدرسه حاج صفرعلی و مسجد کوچک( بالا مسجد) و مسجدکبود هستند که مقرنس دارند و بر مبنای معیارهای شکلی، ایستایی، طرح و اجرایی تحلیل شده اند. یافته های تحقیق حاکی از این است که مقرنس در بازار تاریخی تبریز به نسبت نوع کاربری در بناها، تفاو تهایی در نوع، شکل و مکان کاربرد دارد. مقرنس در بناهای مذهبی در کانه پوش های محرابها و گوشه بندی گنبدخانه استفاده شده است. ولی در فضاهای عمومی در مکان مشرف به میانسرا و ایوانچه های طبقات فوقانی به کار رفته است. علاوه بر این الگوی طرحها در بناهای مذهبی پیچیده تر از بناهای غیرمذهبی است.

Keywords:

مقرنس , مکان های مذهبی , بازار تاریخی , معماری , تبریز.