تحلیل نظام مند پژوهش های حوزه خط مشی گذاری سلامت در کشورهای در حال توسعه: رهنمودهایی برای پژوهشگران

علی رغم توسعه مبانی نظری تحلیل از سیاست گذاری عمومی در حوزه سلامت کشورهای توسعه­یافته و استفاده فراگیر از آن، کاربست این مبانی در کشورهای در حال توسعه در مرحله ابتدایی به سر می­برد. در این مقاله بر مبنای مرور روایتی مقالات منتشرشده در حوزه تحلیل از سیاست گذاری سلامت در این کشورها بین سال­های 1994 تا 2017، گستره موضوعی، رویکرد روش­شناسانه و رویکرد تحلیلی مورد استفاده پژوهشگران بررسی و تحلیل شده­اند. هدف از تدوین این مقاله آن است که از طریق نشان دادن نقاط ضعف روش­شناختی و رویکرد تحلیلی مقالات و تشویق پژوهشگران حوزه سیاست گذاری سلامت کشور به انجام پژوهش­های بیشتر در این زمینه، به توسعه این حوزه نظری کمک کند. برای این کار مقالات بر اساس 5 اولویت جستجو شناسایی و موارد منطبق با معیارهای ورود، شامل مجموعا 15 پژوهش انتخاب، مطالعه و تحلیل شدند. مقالات به لحاظ تعداد کم و به لحاظ گستره موضوعی متنوع بودند. اکثر مطالعات فارغ از بررسی چرایی تغییر سیاست ها به توصیف روایت­وار رویدادها، ایجاد نظم مفهومی میان عوامل تاثیرگذار و یا آزمون مجموعه ای از فرضیات بسنده کرده بودند. به لحاظ روش­شناسی نیز عمده پژوهش ها در قالب مطالعه موردی و بر روی یک سیاست خاص انجام شده و طرح پژوهش دارای نواقص زیادی بود. به لحاظ رویکرد تحلیلی نیز اکثر مطالعات از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و به جای تبیین فرایند عمدتا بر توصیف رویدادهای تاریخی و آزمون فرضیات تمرکز کرده بودند. این در حالی است که درک عمیق موقعیت­ها و چگونگی شکل گیری سیاست­ها و پیامدهای حاصل از آن به واسطه تبیین پدیده تغییر سیاست می تواند به تقویت تدوین و اجرای سیاست ها کمک کند. بررسی این مطالعات نشان داد که تلاش­های صورت گرفته تاکنون به لحاظ روش­شناسی و رویکرد تحلیلی برای تبیین تغییرات سیاست در حوزه سلامت این کشورها بسیار محدود بوده است؛ به گونه­ای که درک پدیده سیاست گذاری در این کشورها به طرح­ریزی پژوهش­های عمیق کیفی برای توسعه نظریه­های موجود یا ارائه نظریه­های جدید یا قدرت تبیین­کنندگی بالا نیاز دارد. نتایج به دست آمده از این پژوهش پژوهشگران را به مطالعه سیاست گذاری به عنوان یک پدیده بسیط با بهره گیری حداکثری از رویکردهای پژوهش استقرایی برای حرکت به سمت توسعه مدل­های نظری جدیدتر با قدرت تبیین­کنندگی بالاتر یا تلاش برای بومی­سازی نظریه­های موجود برای تبیین دقیق­تر تغییرات سیاست سلامت در کشور رهنمون می­سازد.

Keywords:

تحلیل سیاستی , خط مشی گذاری سلامت , کشورهای در حال توسعه , مطالعه نظام مند