شاخصه ­های بومی و فرهنگی؛ نمودار ساختاری ویژه در معماری هورامان

از مهمترین عناصر شناخت هر فرهنگی، شیوه معماری بومی و مرسوم آن است. در این پژوهش قسمتی از ساختار ساده اما با شکوه ایران زمین در دامنه­ های زاگرس (منطقه هورامان) با خصوصیات خاص و هویت پنهان خود در زمینه معماری و بافت کالبدی روستایی، به عنوان ساختاری ویژه و حاصل تلاقی انسان، فرهنگ و طبیعت، مورد بررسی قرار گرفته است. روش انجام پژوهش، توصیفی-تحلیلی مبتنی بر بررسی اسنادی و بازدید میدانی است. یافته ­های پژوهش نشان می ­دهد، معماری هورامان در پرتو فرهنگ و همسازی با طبیعت شکل گرفته است. از نظر ویژگی­ های کالبدی نحوه استقرار روستاها در طرفین یا روی دامنه دره ای کم عرض با شیب عمومی زیاد واقع شده و تیپولوژی غالب بنا به صورت ساختمان­ های دو طبقه تکیه داده شده به شیب کوه است. از دید ساختاری، روستا دارای مراکزی به تعداد محلات است. از نظر بهر ه ­وری از زمین، سکونتگاه­ ها در جایی بنا شده ­اند که زمین کمترین استفاده را برای اهداف دیگر داشته است. نبود کوچه­ های بن­ بست در ساختار کالبدی مناطق مسکونی، دوربودن و حداقل کردن مخاطرات طبیعی و انسانی را در پی دارد. از ویژگی ­های تک بناها، پیوستگی سنگ، خاک و چوب، استفاده از دیمک و مروله به عنوان عامل یکپارچگی و جلوگیری از رانش، استفاده از دیوارهای قطور سنگی جهت جلوگیری از تبادل حرارتی، وجود سایبان و باران­ گیر در اطراف تمام دیوارها و تفاوت ماهوی با معماری درونگرای مرکز ایران است. شناخت تجارب اندوخته چنین سبکی با حفظ بافت اولیه و اصالت خود، در همسویی با ساختار ارگانیک طبیعت است.

Keywords:

هورامان , معماری , فرهنگ , مسکن روستایی