بررسی ارتباط بین چاقی و اضافه وزن و سطح اجتماعی اقتصادی در جمعیت کوهورت فسا

سابقه و هدف: چاقی و اضافه وزن یک اپیدمی جهانی است که با بسیاری از بیماری های مزمن و غیرواگیر در ارتباط است و همچنین اثر مستقیم بر اقتصاد خانوار و در نهایت اقتصاد کشور دارد، و در چند ده ه ی اخیر چه در کشورهای توسعه یافته و چه در کشورهای در حال توسعه ، شیوع رو به افزایش داشته است. در ایران 49.7 از آقایان ، 63.9 خانم ها از اضافه وزن رنج می برند. فرآیند چاق شدن یک فرآیند بسیار پیچیده است و فاکتورهای مختلفی همچون ژنتیک ، سبک زندگی ، عوامل متابولیکی در ترکیب با یک دیگر باعث ایجاد آن میشوند. با توجه به مطالعاتی که در کشورهای مختلف انجام شده است ،بین سطح اجتماعی اقتصادی و اضافه وزن ارتباط دیده می شود. این مطالعه به بررسی این ارتباط در یک جمعیت نمونه روستایی ایرانی پرداخته تا با داشتن اطلاع دقیقی از الگوی این ارتباط ، استراتژی های صحیح در جهت ارتقای سلامت اتخاذ گردد. مواد و روش ها: این مطالعه مقطعی از نوع توصیفی تحلیلی، در سال 1397و با استفاده از اطلاعات تمام افراد تحت پوشش مطالعه کوهورت فسا که شامل جمعیتی معادل 10123 نفر با محدوده سنی 35 تا70 سال است، انجام شد. از این تعداد اطلاعات 4 نفر به دلیل ناقص بودن پرسشنامه قابل بررسی نبوده است و از کل داده ها کم شده اند. متغیر های سن، جنس، سطح تحصیلات، شرایط تاهل، مصرف سیگار و الکل ، وزن و قد با استفاده از پرسشنامه های مدون و معاینات فیزیکی مورد بررسی قرار گرفت. برای تخمین سطح اجتماعی اقتصادی از متغیرهایی همچون مالکیت منزل و وسیله ی نقلیه، دسترسی به اینترنت، تلفن همراه، کامپیوتر و لپ تاپ ، حمام و وجود وسایل تسهیل کننده ی معاش در خانه (مانند یخچال، جاروبرقی، ماشین لباس شویی، ماکروویو، تلویزیون و...) استفاده شده است در صورتی که فرد از هر کدام از این امتیازات برخوردار بوده است یک امتیاز مثبت برای او لحاظ شده است و در نهایت با استفاده از آنالیز PCAو بر اساس مجموع امتیازات ، افراد به سه زیر گروه ثروتمند ، متوسط و ضعیف طبقه بندی شده اند. جهت گزارش چاقی با استفاده از شاخص BMI ، افراد به 4 دسته چاق، دارای اضافه وزن، نرمال و کم وزن تقسیم شدند. میزان فعالیت فیزیکی هر فرد ،جز عوامل مخدوش کننده می باشد. از آزمون های آماری تی مستقل ، کای اسکوایر و آنالیز واریانس یک طرفه برای تحلیل تک متغیره و آزمون رگرسیون لوجستیک جهت تحلیل چند متغیره استفاده شد. کلیه آنالیزها در سطح معنی داری 0.05 و با استفاده از نرم افزار Stata11 انجام شد. یافته ها: در جمعیت مورد مطالعه، افراد از نظر سطح اجتماعی اقتصادی ، به سه زیر گروه مساوی تقسیم شدند.( ( 33.3 این افراد شامل 54.81 زن و 45.18 مرد، بودند. بر اساس آنالیز خام رگرسیون ، به ازای ارتقا سطح اجتماعی اقتصادی میزان BMI افزایش پیدا می کند.( P value= 0.00, ) 0.20 بعد از تطبیق ، برای کنترل عوامل مخدوش کننده ، نتایج نشان داد که سطح اجتماعی اقتصادی و مقدار عددی BMI ، رابطه ی پررنگ تری دارند() 0.32 اما در مورد ارتباط سطح تحصیلات و میزان BMI ، هر چند با نتیجه ی آنالیزخام به نظر می رسید سطح تحصیلات و میزان BMI ارتباط معکوس دارند ، بعد از تطبیق مشخص شد این ارتباط معنادار نمی باشد .( Pvalue= 0.97)زنان نسبت به مردان ، ازBMI بالاتری برخوردار هستند. 3 YDOXH 0.00 ) 2.138) کسانی که سیگار مصرف میکنند، نسبت به کسانی که سیگار نمی کشند، BMIپایین تری دارند.(-3 YDOXH 0.00 ) 1.54 نتایج آزمون رگرسیون نشان می دهدکه BMI با وضعیت تاهل و سن ، ارتباط معنادار ندارد. در بررسی دو مولفه ی مهم میزان کالری دریافتی روزانه و میزان فعالیت فیزیکی در ایجاد چاقی و اضافه وزن ، به ازای هر یک ساعت فعالیت فیزیکی روزانه ، BMIبه اندازه ی 0.054 کاهش و به ازای هر یک کیلوکالری افزایش در میزان کالری دریافتی روزانه ، BMIبه اندازه ی 0.00044 افزایش پیدا می کند(.( P value= 0.00 نتیجه گیری: از مطالعه انجام شده چنین استنتاج می شود که ابتلا به چاقی و اضافه وزن ، در اقشار اجتماعی اقتصادی مرفه تر، جنس زن، افراد غیر سیگاری افزایش مییابد و با وضعیت تاهل ، مصرف الکل ، سن و تعداد سال های تحصیلی هیچ گونه ارتباطی ندارد.

Keywords:

چاقی , وضعیت اجتماعی اقتصادی , کوهورت فسا