استفاده از دانش بومی عشایر راهکاری مناسب جهت مدیریت بهینه اکوسیستم های طبیعی

امروزه نتایج تحقیقات زیادی اهمیت استفاده از دانش بومی را در توسعه ی پایدار نشان داده است. مطالعه ی حاضر با هدف شناخت گونه های جنگلی مهم در تعلیف دام بر پایه ی دانش بومی جهت توصیه کشت این گونهها در اراضی تخریب یافته انجام شده است. بدین منظور ابتدا لیستی از مشخصات گونه ها ی درختی و درختچه ای در استان کهگیلویه و بویراحمد تهیه گردید. باتوجه به اینکه ایل بویراحمدی بزرگترین کوچنده در استان می باشد و در تمام مناطق جغرافیایی در فصول مختلف سال سکنی می گزینند، به عنوان جامعه ی آماری این مطالعه لحاظ شد. داده های آماری این مطالعه به کمک پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از تجزیه و تحلیل یک متغیره و نمودارهای توزیع فراوانی آنالیز آماری صورت گرفت. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی و بکارگیری فرمول کوکران حجم نمونه 36 پرسشنامه بدست آمد. سوالات پرسشنامه ها بر اساس موارد زیر طراحی شد: ارزش رجحانی کلی گونه ها برای دام، ارزش رجحانی اندام های گیاهی (برگ، سرشاخه و میوه)، پراکنش جغرافیایی گونه های تعلیفی در اقالیم سردسیر، گرمسیر و میانبند استان، فصل مصرف از گونه ها و نهایتا نوع دام(گوسفند یا بز). در مجموع نتایج به دست آمده نشان می دهد که بنا به اظهارات کاربران محلی میزان استفاده دام ها از گونه هایی همچون گلابی وحشی، بلوط، بنه، بادام کوهی و کیکم، به علت خوشخوراکی و در دسترس بودن از سایر گونه ها بالاتر است، همچنین اکثر گونه های مصرفی متعلق به اقلیم سردسیری هستند که از جمله ی آن ها می توان به بید، زالزالک، پده و گلابی وحشی اشاره کرد. بعلاوه، تعلیف بز از همه ی گونه های مورد بررسی بیشتر از گوسفند بوده است. با وارد کردن گونه های مذکور در عرصه های تخریب یافته مرتعی می توان به حفظ گونه های جنگلی کمک نمود و افزایش توان تولیدی و ارتقای کیفی مراتع را در پی داشته باشد. بکارگیری دانش بومی در برنامه های مختلف و نقشی که می تواند در رهیافت های مشارکتی توسعه داشته باشد، باعث افزایش علاقه ی برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان در جهت حفظ اکوسیستم های خواهد شد.

Keywords:

دانش بومی , علوفه درختی , پرسشنامه , ایل عشایری بویراحمد , اکوسیستم طبیعی