واژه
هندسه وتناسبات پیش از هر علم دیگری وحتی درریاضیات وزیست شناسی نیز به اندازه هنر معماری به کار نرفته است. تمام اجزای هستی و پدیده های عالم از بدن انسان وموجودات، کوه ها وگیاهان گرفته تا کوچکترین واحد سازنده ماده که اتم می باشد، بر اساس
هندسه وتناسبات خاصی شکل گرفته اند و خداوند به عنوان معمار هستی هر چیزی را براساس شکل و مقادیر خاصی آفریده است . لذا
هندسه وتناسبات جایگاه ویژه ای در کار یک معمار )به عنوان خالق یک اثر ( دارند و نمود آن در آثار یک معمار سنتی، با توجه به دیدگاه وجهان بینی خود که مبتنی بر الهام واحترام به طبیعت می باشد، بسیار چشمگیر است. امروزه با توجه به عدم آموزش اصولی وبنیادین در دانشگاه ها ومراکز آکادمیک معماری در ایران، استفاده از
هندسه وتناسبات در بناهای معاصر نقش کمرنگی داشته و منجر به افول معماری شده است. لذا یکی از راه های جبران، تحلیل و بررسی این عوامل در بناهای بارزش تاریخی کشور و استفاده از این نتایج در بناهای معاصر می باشد. متاسفانه با وجود تلاش های صورت گرفته در سال های اخیر، کمتر به این مسئله پرداخته شده و بیشتر تحقیق و مقالات درخصوص بناهای تاریخی، جنبه تحسین واحترام داشته اند. لذا این تحقیق در نظر دارد بار روش کمی-کیفی و به صورت میدانی وکتابخانه ای،
هندسه وتناسبات را در بنای
مسجد کبود تبریز مورد مطالعه قرار دهد. نتایج صورت گرفته نشان می دهد که این بنا گنجینه ای از کاربرد
هندسه و
تناسبات قوی و منحصر به فرد بوده و این عامل از حجم، پالن ونماهای آن گرفته تا ریزترین تزئینات آن نمایانگر است.لذا این تحقیق می تواند مورد استفاده معماران و پژوهشگران در این زمینه قرار گیرد.