حسن تعلیل های شیخ ابوسعید ابوالخیر و حافظ در باب خموشی

در مورد موضوع خموشی و سکوت همه ی شیوخ از هرفرقه و با هر مسلکی، در این مهم متفق القولند و دم درکشیدن را منزلی از منازل سلوک میدانند؛ از همین روی در این مقاله سعی بر این است که عقاید شیخ ابوسعید ابوالخیر و حسن تعلیل شاعرانه ی او را در این باب بیان ا سباب و دلایل سکوت بررسی شود. او که ازجمله ی شیوخ و اکابر عرفان ایران است، در گفتار و در رفتار پیروان بسیاری در بین شاعران عارفم سلک و عا شق پیشه دارد. هرچند اکثر شاعران پس از وی، در حد گنجایی خود از انفاس قدسی شیخ، بهره ها برگرفته اند، اما در این میان سهم حافظ شاید فزونتر از دیگران ا ست؛ کلام شیخ بر تکامل تفکر حافظ تاثیری انکارناپذیر دارد؛ حتی در برخی موارد اندیشه ی هر دو، یکسان ا ست. این ارتباط شبیه ارتباط ابو سعید و ابوعلی سینا ا ست که گفته بود آنچه ما میبینیم او میداند. دم در زدن در ساحت معشوق، جز گرد ملال بر خاطر آینه گون او نیست. از سوی دیگر خروش و غوغا برآوردن، از فرط خامی ا ست چراکه در مرتبه ی پختگی، سکون ا ست و خمو شی؛ از همین روی عاشق پاکباز آنگونه که ابوسعید میگوید، درس خموشی فرامیگیرد و مقام صبر و ر ضا را دستگیر خواهد شد. در این طریق، عاشق درد بر خود می پسندد که بیدردی عین بی عشقی است. شیخ ابوسعید از خموشی رازها بر گفته؛ دیگران نیز گفته اند اما نه آنچنانکه او و حافظ اسرار هویدا کرده اند.

Keywords:

ابوسعید ابوالخیر , حافظ , حسن تعلیل , درس خموشی.