بررسی ویژگی های نحوی، معنایی و کاربردشناختی ساختار فعل تصریف فعل تصریف بر اساس دستور ساختاری و مقایسه آن با ساختارهای مشابه

این مقاله ساختار فعل تصریف فعل تصریف (VinflVinfl) را در زبان فارسی بر اساس رویکرد شناختی دستور ساختاری (Lakoff, 1987; Goldberg, 1995; 2003; 2006) بررسی می­کند و هدف اصلی آن بررسی قدرت رویکرد دستور ساختاری در تبیین ساختارهایی است که از دو فعل متوالی تشکیل شده­اند. این دستور به شناسایی ساختارهای متعدد از منظر شعاعی پرداخته و با استفاده از شواهد صوری و معنایی آن­ها را از یکدیگر تمایز می­دهد. در این مقاله، از شواهد صوری و معنایی برای تمایز ساختار فعل­تصریف فعل­تصریف از دیگر ساختارهای مشابه استفاده می شود. داده های این پژوهش (در حدود 1300 جمله نمونه) از داستان­ها، فیلم­های سینمایی و صفحات اینترنتی استخراج شده­اند و رویکردی توصیفی تحلیلی برای مقایسه ساختارهای متعدد به­کار رفته است. نگاشت بین مشخصه­های معنایی و دستوری ساختار فعل تصریف فعل تصریف ترسیم شده و محدودیت­های معنایی همچون نفی­ناپذیری و نوع افعال شرکت­کننده در ساختارها مشخص شده است. پژوهش حاضر به این نتیجه رسید که در ساختار فعل­تصریف فعل­تصریف معمولا فعل نخست توصیفی برای فعل دیگر به دست می­دهد و فعل دوم معمولا فعلی حرکتی است. از خصوصیات خاص آن می­توان به نفی­ناپذیری و تمایز آن از فعل­تصریف و فعل­تصریف اشاره کرد. همچنین، ساختار فعل­تصریف فعل­تصریف را با ساختارهای مشابه همچون داشتن­تصریف فعل­تصریف ، دادن­تصریف1–فعل­تصریف2 ، فعل (امر)–فعل(امر) و ساختارهای اصطلاحی همچون فعل (امر)ببینم ، زدن تصریف–فعل تصریف و غیره مقایسه کردیم. در مورد ساختار داشتن­تصریف-فعل­تصریف مشخص شد که ساختاری چند­معنا است و براساس بافت ممکن است به معنای استمراری، آغازی و آینده به­کار رود. مزیت این رویکرد نسبت به دیگر رویکردهای دستوری در این است که هرگاه مشخصات نحوی-معنایی یافت شود، ساختار جدیدی تعریف می­شود و بنابراین، ساختارهایی را که نامنظم خوانده می­شوند، بر خلاف آن دستورها به­خوبی تبیین می­کند.

Keywords:

دستور ساختاری , ساختار افعال متوالی (پیاپی) , رویکرد شناختی , معناشناسی قالبی , ساختار سببی.