بازتوانی روانی-اجتماعی زنان تحت تاثیر حوادث و بلایا در ایران

مقدمه و هدف: زنان به عنوان یک گروه آسیب پذیر به دنبال وقوع حوادث و بلایا، نیاز به توجه خاص دارند. با توجه به آسیب-پذیری کشور ایران در برابر انواع حوادث و بلایا و نقش مهم و محوری زنان در خانواده های ایرانی، مطالعه حاضر با هدف تدوین مدل بازتوانی روانی-اجتماعی زنان تحت تاثیر حوادث و بلایا در ایران انجام گردید.روش کار: مقاله حاضر بخشی از یک مطالعه کیفی چندمرحله ای است که با رویکرد تحلیل محتوا انجام شده است. داده ها از طریق مصاحبه با مسئولین و متخصصین مدیریت حوادث و بلایا در کشور و زنانی که در طی 10 سال اخیر، بلایای طبیعی را تجربه نموده اند، گردآوری گردید. داده های به دست آمده با استفاده روش تحلیل چارچوبی 5 مرحلهای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: در این مطالعه 3 مضمون بازتوانی روانی، بازتوانی اجتماعی و بازتوانی اقتصادی استخراج گردید. یافته های مطالعه نشان داد جدا از تلفات جسمی، زنان خشونتهای مختلف جسمی، جنسی، روحی و کلامی را از سمت همسر، خانواده، اقوام و امدادگران تجربه مینمایند. از این رو لازم است با کمک تیمهای حمایت روانی محلی آشنا با فرهنگ جامعه و همزبان این افراد اقداماتی مانند غربالگری اختلالات روانی و یا برگزاری مراسم عزاداری براساس رسم رایج منطقه با همیاری زنان منطقه آسیب دیده انجام گردد. جهت بازتوانی اجتماعی این گروه با اقداماتی مانند تسهیل از سرگیری فعالیتهای پیشین زنان در سریعترین زمان ممکن و استفاده از توانایی آنها در بازسازی و بازتوانی در محل زندگی خود، به آنها در بازتوانی اجتماعی کمک نمود. بازتوانی اقتصادی زنان در پیشگیری از آسیب پذیری آنها نقش مهمی دارد. کمک به آنها جهت بازیابی شغل پیشین آنها، ایجاد فرصت شغلی جدید و برپایی صندوق های مالی ویژه زنان با کمک زنان محلی از جمله اقدامات مهم در بازتوانی روانی- اجتماعی است که به زنان تحت تاثیر حوادث و بلایا در بهبود شرایط آنها و بازگشت به شرایط بهتر از قبل از حادثه کمک مینماید.نتیجه گیری: در حال حاضر کمتر توجهی به اقدامات قابل اجرا در قالب بازتوانی بلندمدت پس از حوادث و بلایا وجود دارد. لازم است براساس تجربیات حاصل ازدرس آموخته های حوادث اخیر و نتایج حاصل از پژوهشهای تخصصی در زمینه بازتوانی روانی-اجتماعی افراد تحت تاثیر بلایا به ویژه زنان براساس بستر فرهنگی کشور، اقدامات تخصصی برنامه ریزی و اجرایی گردد.پیام برای سیاستگذاران: در بررسی انجام شده در مطالعه حاضر، خلا قانونی در خصوص حمایت از گروه های آسیب پذیر از جمله زنان پس از وقوع حوادث و بلایا، مشهود بود از سوی دیگر ضمانت اجرایی برای اندک قوانین موجود در کشور وجود ندارد. از سوی دیگر با توجه به نقش محوری زنان و توانمندی آنها، در صورت ایجاد فرصت فعالیتهای اجتماعی-اقتصادی میتوان از بروز عوارض مهمی مانند وابستگی مالی، اختلالات روانی و بزهکاری آنها پیشگیری نمود. ایجاد کارگاه های مانند خیاطی، قالیبافی، محصولات غذایی محلی میتواند فرصت مناسبی جهت دستیابی به هدف چهارم سند سندای، بازگشت به شرایط بهتر از پیش از حادثه را برای زنان، که نیمی از یک جامعه را تشکیل میدهند، فراهم نماید.

Keywords:

زنان , بلایا , بازتوانی روانی-اجتماعی