حمایت های کیفری تقنینی از عناصر بی جان محیط زیست طبیعی (آب،هوا خاک و صدا) با تاملی بر قواعد فقهی

از آنجا که کیفیت زندگی بر روی کره زمین ارتباطی تنگاتنگ و نزدیک با کیفیت کلی محیط زیست دارد لذا امروزه یکحقیقتی انکار ناپذیر در مسیر توسعه فراروی جهانیان قرار گرفته و آن دغدغه ی حفاظت از محیط زیست است و بهعنوان یک معظل جدی در سطح جهانی به آن نگاه می کنند به تناسب نیاز شدید بشر به منابع موجود بر روی کره زمینخطرات زیست محیطی از قبیل آلودگی هوا، آلودگی آب، آلودگی خاک و آلودگی صوت در جهت بهره برداری از منابعایجاد شده است. هنگامی که جرم یعنی رفتار ضد اجتماعی ارتکاب می یابد حاکمیت عمومی وظیفه دارد با توسل بهشیوه های مناسب و موثر ضمن پیشگیری از وقوع و تکرار جرم درآینده لزوم احترام به احکام و دستور های خود را باردیگر به شهروندان گوشزد کند.هشدار مقامات به حفظ نظم عمومی و مراعات حقوق جامعه بیان گوناگونی دارد که صورتموکد آن اجرای مجازات است. (اردبیلی ، 1397 ،ص: 17) امروزه محیط زیست و حفاظت از آن به آنچنان ارزش اخلاقی واجتماعی تبدیل شده است که حمایت کیفری از آن ضروری می نماید. در این راستا ضعف ضمانت های حقوق مسئولیتمدنی و عدم کفایت تدابیر حقوق اداری، ضرورت یادشده را تقویت می کنند. با این حال کاربست حقوق کیفری برایحمایت از محیط زیست مستلزم ملاحظه بایسته هایی است که بدون توجه به آنها نمی توان به توفیق این حقوق امیدبست. انتخاب رویکرد مناسب در مجازات های زیست محیطی، شناسایی مسئولیت کیفری برای اشخاص حقوقی ناقضحقوق محیط زیست و ایجاد و تقویت نهادهای نظارتی مدرن وپیشرفته از جمله این بایسته ها می باشند.(عبدالهی، 1386). بی شک، فقه همان بخش طلایی دین برای تنظیم زاویه دید و چگونگی رابطه ما با طبیعت است که ازیک سو بایدها و نبایدهای نحوه حضور انسان در محیط زیست را تعریف کرده و به تنظیم قوانین الزام آور می پردازد و ازسوی دیگر پویایی و تلازمش با زمان و مکان، توانمندی اش را برای پاسخگویی به نیازهای جدید، حفظ و تقویت مینماید. اگر چه ادله فقهی، دلالت کافی در تعیین حدود و ثغور تصرفات انسان در طبیعت دارند، اما قواعد فقهی به ایندلیل که هم برای مجتهد کاربرد دارد و هم برای مقلد، می تواند کاربرد بیشتری در عرصه محیط زیست داشته باشد.اینمقاله می کوشد حمایت های کیفری از عناصر بی جان محیط زیست طبیعی در حقوق کیفری ایران (آب، خاک و هوا)مورد بررسی قرار بدهد.

Keywords:

حمایت کیفری , محیط زیست , جرم , مجازات , قاعده فقهی