نقش انگاره های کلامی و معرفتی اهل حدیث و اشاعره در افول تمدن اسلامی

 مبانی اعتقادی و فرهنگ عمومی و نوع نگرش مردم یک جامعه نسبت به مسائل اجتماعی در شکوفایی یا افول هر تمدنی، نقش اساسی دارد. بر پایه مطالعه توصیفی-تحلیلی از ارتباط فرهنگی و اجتماعی، سه مولفه مبانی کلامی، رویکرد های معرفتی و حمایت های سیاسی از مدل فکری اهل حدیث و اشاعره، به دست می آید که مبانی کلامی اهل حدیث و اشاعره با اصول عقلی در تعارض بود. این تعارض ها آنان را به مقابله با فلاسفه، متکلمین عقل گرا و دانشمندان علوم طبیعی کشاند. متکلمین اشعری برای مقابله موثر با مخالفین فکری خود و حذف آنان از متن جامعه، به تغییر فرهنگ عمومی جامعه پرداختند. آن ها برای تحقق این امر از یک سو، تصوف را به خدمت گرفتند و از سوی دیگر، حاکمان سیاسی را به پشتیبانی خود همراه کردند و از این طریق مدارس نظامیه را جهت تغییر نظام آموزشی و تربیت مبلغان مورد نیاز تاسیس کردند و سرانجام توانستند به تدریج فرهنگ عمومی مسلمانان را در جهت تعمیق و تحکیم مدل فکری خود تغییر دهند و انحطاط فرهنگی، رکود علمی و سرانجام افول تمدن اسلامی را رقم بزنند.

Keywords:

علوم اسلامی , کلام اسلامی , افول تمدن اسلامی , اهل حدیث , اشاعره