گونه شناسی تطبیقی تشعیر نگاره های خمسه نظامی تهماسبی (کد OR 2265)

در عرصه کتاب آرایی، تشعیر یکی از مهمترین آرایه های تزیینی محسوب می شود که پس از شکل گیری اش، در هردوره ویژگی های زیبایی شناختی متفاوتی به خود گرفته است. دوره صفویه به عنوان عصر طلایی ایرن هنر شناختهمی شود و یکی از برجسته ترین نمونه های تشعیری متعلق به ایرن دوره، خمسه نظامی تهماسبی است. تشعیرنگاره های این نسخه در برخی از صفحات تعویض و ترمیم شده اند و همچنین شیوه های گوناگونی در ساختار وطراحی شان دیده می شود. با توجه به تنوع نقش مایه های موجود در حواشی نگاره ها این سوال مطرح می شود کهتشعیر نگاره های خمسه تهماسبی بر اساس ویژگی های بصری و اجرایی به چند گونه قابل تقسیم اند و چه تمایاتو تشابهاتی با یکدیگر دارند این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی به این سوال پاسخ داده و هدف آنگونه شناسی تشعیر نگاره های نسخه مذکور و شناخت تفاوت ها و شباهت های میان آنها به منظور آراستن صفحاتنگاره ها است. یافته های پژوهش نشان دهنده سه گونه تشعیر در حواشی نگاره هاست که بر اساس تطبیقویژگی های بصریشان با نسخه های مشابه، احتمالا در سده های دهم و یازدهم هجری و به واسطه هنرمندانسرشناس آن دوران شکل گرفته اند. تغییر ابعاد حواشی از گونه اول تا سوم و همچنین تنوع در ساختار چیدماننقوش تشعیری از مهمترین تمایزات میان سه گونه محسوب می شود. نقاط اشتراکی مانند هماهنگی جهت نگاره هابا نقوش تشعیری و دقت در صفحه آرایی نشان از اهمیت این نسخه در طول دوره صفویه دارد. تشعیرکاران عهدصفویه در هر دوره برای حفظ اصالت خود به صورت زنجیه وار به تقلید از نقش مایه های دوره های پیشین خودپرداخته اند و اشتراک دیگری را در این گونه ها رقم زده اند.

گونه شناسی تطبیقی تشعیر نگاره های خمسه نظامی تهماسبی (کد OR 2265) Keywords:

تشعیر , خمسه نیامی تهماسبی (کد OR 2265) , ویژگی های بصری , نقش مایه های صفویه