شناخت رنگدانه ها در آرایه های گچی ایوان بیرونی ضلع جنوب غربی گنبد سلطانیه زنجان

آثار باقیمانده از دوران حکومت ایلخانان مغول در ایران دارای ویژگی های معماری جالبی بوده و گنبد سلطانیه زنجان یکی از بناهای مهم این دوران است که آرایه های معماری گوناگونی را در خود جای داده است. یکی از این نمونه ها، آرایه های گچی است که در لایه نازکی بر روی پوشش های آجری در ایوان های بیرونی این گنید با لایه های رنگی مزین گردیده است. این تزیینات شامل ترکیبات گوناگون رنگی است که تاکنون مطالعات علمی برای شناسایی آنها و بسترهای مورداستفاده شان صورت نپذیرفته گچی بود که با استفاده از روش لایه نگاری و آنالیزهای دستگاهی است. سوال مطرح شده این است کز این آثار با چه با چه رنگی کارشده و آیا دارای ویژگی های خاصی هستند که تا به امروز باقی مانده و در اثر عوامل محیطی تخریب نگردیده اند. با نیل بز این منظور در این پژوهش هدف شناسایی ترکیبات رنگی آرایه های گچی بود که با استفاده از روش لایه نگاری و آنالیزهای دستگاه FT-IRو XRF برای شناسایی عنصری و ترکیبی مواد تشکیل دهنده رنگ ها استفاده شده است. بر اساس یافته های حاصل شده ترکیب رنگدانه ها شامل اخرای قرمز، اخارای زرد، سیاه استخوان و کربنات کلسیم بود که بر روی بستر گچی مورداستفاده قرارگرفته است. رنگدانه ها دارای ساختار معدنی بوده و به همین علت ماندگاری بیشتری نسیت به رنگدانه های آبی در برابر عوامل مخرب معینی دارند و این امر سبب ماندگاری طولانی مدت آنها در محیط بیرونی بوده است و ساختار مقاوم آنها دلیل اصلی باقی ماندن زا بز امروز این آثار است.

Keywords:

گنید سلطانیه , آرایه های گچی , تزیینات رنگی , آنالیز , FT-IR , آنالیز XRF