ردپای واژه آبخیز در ادبیات
ردپای واژه آبخیز در ادبیات
گردآوری و تدوین: کمال قادری
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
آبخیز در کتاب حدود العالم
حدود العالم من المشرق الی المغرب، متعلق به قرن 4 هجری قمری
و ایشان را [ مردم سرخس را ] یکی خشک رود است که اندر میان بازار میگذرد و بوقت آبخیز اندرو آب رود و بس.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
آبخیز در شعر سید حسن غزنوی
شاعر سده ششم هجری
خط ماقبل آخر صفحه:
ای آب خیز جود تو از بحر بیشتر
گر قطره ای به من رسد از تو چه کم شود
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
اندرین آبخیز نوح تویی * و اندرین دامگه فتوح تویی
بیت ششم صفحه
شعر اوحدی مراغه ای شاعر قرن 8 هجری قمری
در ستایش غیاث الدین محمد وزیر ابوسعید بهادرخان و فرزند رشیدالدین فضل الله
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
* واژه آبخیز در فرهنگ برهان قاطع
---
سال ۱۶۵۱ میلادی - ۱۰۳۰ شمسی
---
تالیف: محمدحسین بن خلف تبریزی
---
نسخه دست نویس مربوط به سال ۱۱۱۲ ه ق
---
* آبخیز (بر وزن آبریز):
- زمینی باشد که هر جای آن را بکنند آب بیرون آید
- و به معنی طغیان آب، کوهه و موجه آب نیز گفته اند
- و به معنی ناودان هم آمده است
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
* واژه آبخیز در فرهنگ آنندراج
---
تالیف: محمدپادشاه (متخلص به شاد)
---
چاپ سنگی لکهنو (Lucknow)
---
سال ۱۸۸۹ میلادی، ۱۲۶۸ شمسی
---
* آب خیز:
- با بای موقوف و سکون زای هوز. فارسی.
- زمینی باشد که هر جای آنرا اندک بکنند آب برآید...
- و در بعضی فرهنگ ها: طغیان آب که آنرا خیزاب نیز گویند...
- و در بعضی: موج آب که بلند شود
- اوحدی گفته:
اندرین آب خیز نوح توئی
واندرین دامگه فتوح توئی
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
آب خیز در لغت نامه دهخدا
|| طغیان و افزایش آب در فصل بهار. بهارآب : و ایشان را [ مردم سرخس را ] یکی خشک رود است که اندر میان بازار میگذرد و بوقت آبخیز اندرو آب رود و بس . (حدودالعالم ).
و از آنجا روی بقصبه نهاد وقت آبخیز بودبه شور رسید ترسید از عبره کردن آن آب . (تاریخ بیهق ).
|| مد، مقابل جزر. || و در برهان به معنی ناودان نیز آمده است . || (نف مرکب ) زمین آب دار چون چمن و جز آن . نزاز.آب خیز. (ا مرکب ) طوفان :
آب خیز است این جهان کشتیت را
بادبان این طاعت و دانش خله .ناصرخسرو.
و دل در میان طوفان بلا و آبخیز محنت و عنا گرفتار شد. (تاج المآثر).
اندر این آب خیز نوح توئی
واندر این دامگه فتوح توئی .اوحدی .
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
واژه آبخیز در:
---
فرهنگ بزرگ سخن، دکتر حسن انوری
---
انتشارات سخن، چاپ اول، ۱۳۸۱
---
علائم اختصاری:
(ا./اسم) - (قد./قدیمی) - (امص ./اسم مصدر)
---
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
واژه آبخیز در فرهنگ فارسی معین
دکتر محمد معین
آبخیز (اسم مرکب) زمینی که جای آن را بکنند آب بیرون آید (فرهنگستان). زمین آبدار مانند چمن. مد (مقابل جزر).
موج. طوفان. طغیان و افزایش آب در فصل بهار.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
واژه آبخیز در فرهنگ عمید
---
استاد حسن عمید
---
در دو حالت صفت و اسم مرکب
---
آبخیز (صفت): زمین پرآب، زمینی که هر جای آن را بکنند آب بیرون آید/
آبخیز (اسم مرکب): موج، طغیان آب، کوهه آب
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
سوال انحرافی: کدام استان در دل آبخیزداری قرار دارد؟
پاسخ: یزد
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------