تاریخچه، صنعت، هنر و مسائل دوبله در ایران

مقاله اول: تاریخچه، صنعت، هنر و مسائل دوبله در ایران

1- تحول تاریخی صنعت دوبلاژ سینمایی در ایران (۱۳۲۵-۱۴۰۴): تحلیل تطبیقی سه دوره کلان :

 پژوهش حاضر با روش تحلیل تاریخی-تطبیقی و بهره گیری از اسناد آرشیوی استودیوهای مولن روژ، آریانا، قرن بیستم و گلوری، سیر تحول صنعت دوبلاژ فارسی را در سه دوره طلایی پیش از انقلاب، محدودیت پس از انقلاب و احیای مبتنی بر بازار (۱۳۷۶-۱۴۰۴) بررسی می کند. نتایج نشان دهنده گذار از مدل تولید ایتالیایی به مدل ترکیبی دولتی-خصوصی و سپس پلتفرم محور است. کاهش ۶۸ درصدی بودجه واقعی نهادهای دولتی از سال ۱۳۹۵ و مهاجرت ۴۳ دوبلور حرفه ای در دهه اخیر به عنوان عوامل اصلی کاهش حجم تولید شناسایی شد. این صنعت همچنان بیش از ۶۵ درصد مخاطبان محتوای صوتی-تصویری خارجی را حفظ کرده است.

2- نقش دوبلاژ فارسی در باز تولید حافظه شنیداری جمعی و سرمایه فرهنگی جامعه ایرانی :

 این پژوهش با بهره گیری از چارچوب نظری سرمایه فرهنگی بوردیو و روش تحلیل محتوای کیفی همراه با مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۴۵ نفر از سه نسل، نشان می دهد که صدای دوبلورهای شاخص به مثابه سرمایه شنیداری در حافظه جمعی نهادینه شده و در بازتولید گفتمان های هویتی، طنز اجتماعی و نقل قول های بین نسلی نقش تعیین کننده ایفا می کند. دوبلاژ فارسی به عنوان یک مکانیسم بومی سازی فرهنگی عمل کرده و الگوهای گفتاری و لحن عاطفی جامعه را تقویت کرده است.

3- تحلیل انتقادی گفتمان در بازنویسی دیالوگ های دوبلاژ فارسی (مطالعه موردی ۵۰ فیلم کلاسیک هالیوود) :

پژوهش با به کارگیری مدل تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف بر روی ۵۰ فیلم کلاسیک هالیوود دوبله شده در ایران، سه استراتژی اصلی بازنویسی دیالوگ را شناسایی کرد: حذف ارجاعات مغایر با ارزش های رسمی، تعدیل لحن جنسیتی و افزودن کنایه های بومی. این فرایند به ویژه پس از ۱۳۵۷ شدت گرفت و منجر به بازسازی هژمونیک متن منبع در چارچوب گفتمان ایرانی-اسلامی شد. نتایج حاکی از وجود رابطه سیستماتیک میان سیاست های فرهنگی و تحولات زبانی در دوبلاژ است.

4- دوبلاژ فارسی به مثابه رسانه میان فرهنگی: تحلیل تاثیرات اجتماعی-زبانی بر مخاطب ایرانی : 

این مطالعه با روش ترکیبی کمی-کیفی بر روی ۳۲۰ مخاطب در سه گروه سنی نشان داد که دوبلاژ فارسی در انتقال ارزش های جهانی (۷۸ درصد) موفق تر از زیرنویس عمل کرده، اما در حفظ اصالت فرهنگی متن منبع (۴۲ درصد) ضعیف تر بوده است. دوبلاژ به عنوان یک فرآیند بازآفرینی میان فرهنگی، همزمان نقش پل ارتباطی و فیلتر فرهنگی را ایفا کرده و بر درک مخاطب از هنجارهای جنسیتی و خانوادگی تاثیر معناداری گذاشته است.

5- ساختار سازمانی و چالش های اقتصادی صنعت دوبلاژ در ایران معاصر:

پژوهش حاضر با تحلیل داده های مالی ۱۲ استودیوی فعال تهران و مصاحبه با ۲۸ مدیر دوبلاژ نشان می دهد که کاهش ۷۱ درصدی بودجه واقعی صداوسیما از سال ۱۳۹۵، مهاجرت ۴۷ دوبلور حرفه ای و فوت و کناره گیری دوبلور هاو رقابت پلتفرم های استریمینگ با زیرنویس، منجر به افت ۶۴ درصدی درآمد سرانه استودیوها شده است. در حال حاضر تنها ۹ استودیو قادر به تولید پروژه های سینمایی با کیفیت بالا هستند.