ثبت رسمی نمونه اشیاء مصرفی در قانون جدید حمایت از مالکیت صنعتی ۱۴۰۳

هوالعلیم

ثبت رسمی نمونه اشیاء مصرفی در قانون جدید حمایت از مالکیت صنعتی 1403

قانون جدید حمایت از مالکیت صنعتی در 8 فصل و 150 ماده و 28 تبصره در مورخ 23 خرداد ماه 1403 تصویب گردید.این قانون باید زمینه ساز رشد اقتصادی و حمایت تام و تمام از پدیدآورندگان و مخترعین و مبتکرین و محققین تلاشگر صنایع کشور باشد.در این یادداشت و انشاالله در ادامه به بررسی این قانون و مختصات آن خواهیم پرداخت.در ابتدا فهرست این قانون را مرور میکنیم و در ادامه فصل دوم این قانون را تحت عنوان ثبت نمونه اشیاء مصرفی بررسی خواهیم نمود.

فهرست عناوین قانون حمایت از مالکیت صنعتی

• فصل اول-  اختراعات
• فصل دوم-  نمونه اشیاء مصرفی
• فصل سوم-  طرح های صنعتی
• فصل چهارم-  علائم تجاری، علائم ،جمعی، علائم تاییدی و نامهای تجاری
• فصل پنجم- اسرار تجاری
• فصل ششم- رقابت غیر منصفانه
• فصل هفتم-  مقررات کیفری
• فصل هشتم- مقررات عمومی

### ثبت نمونه اشیاء مصرفی در ایران

در ایران، ثبت نمونه های اشیاء مصرفی تحت مدیریت **اداره کل مالکیت صنعتی** که زیرمجموعه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است، انجام می شود. طبق قوانین ایران، نمونه شی مصرفی باید دارای شرایط زیر باشد تا قابل ثبت و حمایت قانونی باشد:

1. **نوآوری**: نمونه شی مصرفی باید جدید باشد و قبلا در هیچ نقطه ای از جهان به صورت عمومی استفاده نشده باشد.

2. **کاربرد صنعتی**: نمونه باید قابل استفاده در صنایع مختلف باشد و یک کاربرد عملی داشته باشد.

### مراحل ثبت نمونه شی مصرفی در ایران

1. **تهیه مدارک و مستندات**: شامل شرح کامل اختراع یا نمونه، نقشه ها و نمودارهای مرتبط، و مستندات مربوط به نوآوری و کاربرد صنعتی.

2. **ثبت اظهارنامه**: ارائه اظهارنامه ثبت به اداره کل مالکیت صنعتی که شامل اطلاعات مربوط به متقاضی، شرح نمونه شی مصرفی و مستندات مورد نیاز است.

3. **بررسی و ارزیابی**: اداره مالکیت صنعتی بررسی می کند که آیا نمونه شی مصرفی مورد نظر واجد شرایط و مقررات ثبت است یا خیر.

4. **اعطای گواهی ثبت**: در صورت تایید، گواهی ثبت به متقاضی اعطا می شود که حقوق انحصاری استفاده از نمونه شی مصرفی را برای مدت معینی تضمین می کند.

موجز مقررات جدید از ماده 74-81 در باب نمونه اشیاء مصرفی

فصل دوم این متن به "نمونه اشیاء مصرفی" پرداخته و قوانین و مقررات مربوط به ثبت و حمایت از آن را مشخص می کند. این فصل شامل مواد مختلفی است که به شرح زیر خلاصه و کدگذاری می شود:
**ماده ۸۵:**
- "نمونه اشیاء مصرفی": راه حل های فنی جدید در شکل، ساختار یا ترکیبی که بهبود عملکرد را به همراه داشته باشد.
- شرایط ثبت: جدید بودن و کاربرد صنعتی
**تبصره ها:**
- حمایت منحصر به فراورده ها، فرایندها شامل نمی شود.
- حمایت شامل محصولات شیمیایی، مرکب و چند سازه نمی شود.
**ماده ۷۵:**
- "گواهینامه نمونه اشیاء مصرفی": سندی که حقوق انحصاری دارنده را نشان می دهد.
**ماده ۷۶:**
- مدت اعتبار: ۳ سال پس از اظهارنامه، قابل تمدید برای یک دوره ۳ ساله دیگر.
- درخواست تمدید: حداکثر ۶ ماه قبل از انقضا یا تا ۶ ماه پس از انقضا با جریمه تاخیر.
**تبصره:** اطلاع رسانی مرجع ثبت در مورد هزینه تمدید یک ماه قبل از انقضا.
**ماده ۷۷:**
- نمونه شیء مصرفی نیاز به اجازه دارنده اختراع در صورت اضافه شدن یا اصلاح فنی دارد.
**ماده ۷۸:**
- هزینه صدور گواهینامه: ۳۰٪ هزینه اختراع، اما هزینه های سالانه یا دوره ای مشابه اختراع است.
**ماده ۷۹:**
- تغییر درخواست ثبت اختراع به نمونه شیء مصرفی یا بالعکس امکان پذیر است.
- ابلاغ تصمیم مرجع ثبت: ۲۰ روز فرصت برای تغییر به نمونه شیء مصرفی.
**تبصره ها:**
- عدم استرداد هزینه ها در صورت تغییر درخواست
- تغییر به اختراع: قبل از تصمیم مرجع ثبت، با شرایط لازم
- امکان اظهار همزمان اختراع و نمونه شیء مصرفی
**ماده ۸۰:**
- شرایط پذیرش اظهارنامه: رعایت شرایط شکلی و عدم سابقه ثبت
- مهلت ابلاغ پذیرش: ۲ ماه، در غیر این صورت رد اظهارنامه طبق ماده ۲۳
**ماده ۸۱:**
- اعمال برخی مواد این قانون بر نمونه اشیاء مصرفی، حسب مورد
**تبصره ها:**
- نصف کردن مهلت های ثبت اختراع، به جز مهلت های ۱۰ روزه
- مدت حق تقدم کنوانسیون پاریس: ۱۲ ماه برای نمونه اشیاء مصرفی
**کدگذاری:**
[قانون ثبت اختراعات و نمونه اشیاء مصرفی]
- [فصل دوم: نمونه اشیاء مصرفی]
- [ماده ۸۵: تعریف و شرایط ثبت]
- [تبصره ها: محدودیت های حمایت]
- [ماده ۷۵: گواهینامه و حقوق انحصاری]
- [ماده ۷۶: مدت اعتبار و تمدید]
- [تبصره: اطلاع رسانی هزینه تمدید]
- [ماده ۷۷: اجازه دارنده اختراع برای اصلاحات]
- [ماده ۷۸: هزینه های صدور و سالانه]
- [ماده ۷۹: تغییر درخواست ثبت]
- [تبصره ها: عدم استرداد هزینه ها، شرایط تغییر]
- [ماده ۸۰: شرایط پذیرش اظهارنامه]
- [ماده ۸۱: اعمال قوانین مشابه]
- [تبصره ها: کاهش مهلت ها، مدت حق تقدم]

### مثال هایی از نمونه های اشیاء مصرفی در ایران

1. **ظروف نگهداری مواد غذایی با ویژگی های ضد باکتری**: این نوع ظروف که با استفاده از مواد جدید و پوشش های خاص تولید می شوند، به حفظ سلامت مواد غذایی کمک می کنند.

2. **کیف های مدرسه با طراحی ارگونومیک**: کیف هایی که با توجه به اصول ارگونومیک طراحی شده اند تا از آسیب های جسمانی به دانش آموزان جلوگیری کنند.

3. **پوشاک ورزشی با تکنولوژی جذب رطوبت و تنفس پذیری بالا**: این نوع پوشاک با استفاده از مواد جدید و طراحی های خاص، راحتی و کارایی بیشتری را برای ورزشکاران فراهم می کنند.

طبق قانون جدید و در فصل دوم قانون از ماده 74 الی 81 در ایران نیز مانند سایر کشورهای جهان، نمونه های اشیاء مصرفی که دارای نوآوری و کاربرد صنعتی هستند، قابلیت ثبت و حمایت قانونی دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر و دقیق تر، می توان به وب سایت **سازمان ثبت اسناد و املاک کشور** و **اداره کل مالکیت صنعتی** مراجعه کرد یا با وکلای متخصص در حوزه مالکیت فکری مشورت نمود.

بررسی موضوع در سایر نقاط جهان

### اروپا

در اروپا، ثبت و حمایت از اشیاء مصرفی تحت سیستم طراحی جامعه اروپایی (Community Design) انجام می شود که توسط اداره مالکیت فکری اتحادیه اروپا (EUIPO) مدیریت می شود. برای مثال، **فن آوری نوین در بطری های آب** که دارای طراحی ارگونومیک و مواد بهبود یافته برای افزایش طول عمر و کاهش وزن بطری است، می تواند به عنوان یک نمونه شی مصرفی جدید ثبت شود. یکی دیگر از نمونه ها، **قاب های گوشی هوشمند با ویژگی های ضد ضربه و ضد آب** است که باعث بهبود عملکرد و حفاظت از گوشی می شود.

### آمریکا

در ایالات متحده، ثبت نمونه های فنی جدید از طریق دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری ایالات متحده (USPTO) انجام می شود. برای مثال، **ماشین های قهوه ساز با سیستم های پیشرفته برای کنترل دما و فشار** که موجب بهبود کیفیت قهوه تهیه شده می شوند، نمونه ای از شی مصرفی جدید است. همچنین **چمدان های هوشمند** که دارای قفل های الکترونیکی و شارژرهای داخلی برای دستگاه های الکترونیکی هستند، مثالی از نوآوری های مصرفی در این کشور می باشند.

### کشورهای عربی

در اکثر کشورهای عربی پیشرو از جمله امارات متحده عربی و قطر و عربستان سعودی نیز نمونه های شی مصرفی جدید از طریق ادارات ملی مالکیت فکری مربوطه ثبت می شوند. برای مثال، **ظروف غذا با ویژگی های حفظ حرارت و طراحی قابل حمل** که مناسب برای مصرف در شرایط مختلف هستند، می تواند به عنوان یک نمونه شی مصرفی ثبت شود. همچنین **کفش های ورزشی با تکنولوژی جذب ضربه و تهویه هوا** که راحتی و کارایی بیشتری را برای کاربران فراهم می آورند، از دیگر نمونه های نوآوری مصرفی در این کشورها می باشند.

 جمع بندی

منظور از نمونه شی مصرفی، راه حل های جدید فنی در رابطه با شکل و ساختار محصول است که به بهبود عملکرد آن کمک می کنند. این نمونه ها باید جدید و دارای کاربرد صنعتی باشند تا قابلیت ثبت داشته باشند. هر یک از مناطق جغرافیایی سیستم ها و نهادهای خود را برای ثبت و حمایت از این نوآوری ها دارند، که نشان از اهمیت بالای حفاظت از ایده ها و نوآوری های فنی در سطح جهانی دارد.

مصطفی لطفی / پژوهشگر حقوق خصوصی