نگاه حقوقی به ترنس سکشوال ها در ایران

ترانس سکشوال یا TS جزو اختلالات هویت جنسی محسوب می شود. اختلالات هویت جنسی یعنی مشکلانی که یک فرد در باور و پذیرفتن جنسیت خودش دارد و در واقع با رفتار و منش اجتماعی جنس دیگری در اجتماع زندگی می کند. ترنس سکشوال ها را جزو آخرین گروه اختالالت جنسی قرار می دهند که تعداد خیلی کمی را در هر جامعه ای شامل می شوند و براساس آمار از هر صد هزار نفر، سه تا چهار نفر مبتال به این بیماری هستند. برای مثال ممکن است فرد اعضای جنسی مردانه داشته باشد در حالیکه شخصیت جنسیتی اش زنانه باشد یا برعکس. این تضاد ممکن است در ذهن، رفتار خصوصی و یا رفتار اجتماعی مشخص باشد. امام خمینی (قدس سره) در کتاب "تحریرالوسیله" معتقد است که تغییر جنسیت حرام نیست. علاوه بر این، بیش از ده تن از فقیهان معاصر شیعه؛ معتقدند تغییر جنسیت جایز است. هویت جنسیتی به معنای شناخت فرد از خودش به عنوان زن یا مرد است. این مساله جدا از اندام جنسی و گرایش جنسی است. ممکن است شما اندام زنانه داشته باشید اما در ذهن خود را مرد بدانید و در واقع هویت جنسیتی مردانه داشته باشید. ترانس سکسوالیست ها یا تی اس ها، به لحاظ ظاهری و فیزیکی هیچ مشکلی ندارند. به لحاظ ژنتیک هم مشکلی ندارند. یعنی یک زن تی اس، کروموزوم های جنسی xx دارد و از این حیث کاملا طبیعی است. اختلال تی اس ها، اختلال در احساسات و هیجانات و تمایلات آنها است. یعنی فردی که به لحاظ ژنتیک و ظاهر فیزیکی زن است، احساسات و تمایلات و رفتارهایش مردانه است و درباره خودش معتقد است که باید مرد می شد. یعنی احساس می کند که تمایلات و احساسات و روحیات مردانه اش در یک قفس زنانه گیر افتاده است. مثل مردها رفتار میکند و حتی پس از رسیدن به سن بلوغ، تمایلات جنسی شان هم مثل جنس مخالفشان است. و یا برعکس، شخصی که به لحاظ فیزیکی مرد است ولی احساسات زنانه دارد، احساس می کند در قفسی مردانه گرفتار شده است. تغییر جنسیت انواع گوناگونی دارد افرادی که از ابتدا دوجنسه بودهاند و هر دو آلت را داشته اند یا یک آلت کامل و یک آلت مبهم یا هیچ آلتی نداشته اند که در دین اسلام به آنها خنثی گفته می شود، در تمام ادیان جواز تغییر جنسیت خود را دریافت کرده اند اما گروه مورد اختلاف تراجنسی ها هستند که بر سر تایید یا رد تغییر جنسیت این افراد بین ادیان اختلاف نظر وجود دارد. این افراد را خنثی روانی یا دوجنسه کاذب می خوانند. تغییر جنسیت مساله ای است که در قرن اخیر بر سر زبانها افتاده است. بر خلاف باور عموم اولین تراجنسی شناخته شده ایرانی در سال 1331 توسط دکتر خلعتبری جراحی شد، این فرد یک تراجنسی مرد به زن بود و پس از جراحی نام کبری را برای خود انتخاب کرد. اما اولین حکم شرعی تغییر جنسیت در دنیا توسط مریم خاتون پورملک آرا از امام خمینی دریافت شد. تغییر جنس دادن مرد به زن و بالعکس تغییر جنس زن به مرد، همچنین اقدام شخص خنثی به منظور ملحق شدن به یکی از دو جنس، ظاهرا حرام نیست. اینکه حضرت امام (ره) در این موضوع، تعبیر به عدم حرمت کرده اند، از آن جهت است که بعضی صور مساله محکوم به وجوب و بعضی دیگر محکوم به جواز، و عدم حرمت می باشد. در قوانین مدون ما به غیر از ماده 939 قانون مدنی که آن هم در خصوص ارث است قانونی در این باره وجود ندارد. اما از آنجایی که اصل 167 قانون اساسی می گوید: « قاضی موظف است کوشش کند حکم هر دعوی را در قوانین مدونه بیابد و اگر نیابد به استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاوای معتبر حکم قضیه را صادر نماید و نمی تواند به بهانه سکوت یا نقض یا اجمال قوانین مدونه از رسیدگی به دعوا و صدور حکم امتناع ورزد ». فقه از جمله منابع حقوق ایران محسوب می شود، بنابراین باید به دنبال پیدا کردن حقوق ترنس ها در قواعد فقهی بود، اگر چه موانع قانونی و شرعی برای دریافت مجوز و تغییر جنسیت برای ترنس ها وجود ندارد اما همچنان خلاهایی در این مورد وجود دارد که مشکلاتی را برای این افراد به وجود می آورد. با توجه به حکم امام (ره) تغییر جنسیت در ایران منع قانونی ندارد. امام خمینی اولین کسی است که مباحث فقهی و حقوقی را در این زمینه مطرح کرد و فتوی داد که عمل تغییر جنسیت زیر نظر پزشک متخصص اشکال شرعی ندارد و مجاز است. در ایران حقوق مادی و معنوی برای این افراد لحاظ شده است موضوعاتی نظیر سرنوشت فرد ازدواج کرده در صورت تغییر جنسیت، فسخ ازدواج و ... اما هنوز در ایران با خلل قانونی مواجه هستیم. بحث مهریه و نفقه افراد تراجنسی هم از جمله مواردی است که با خلا قانونی مواجه است و جای این سوال پیش می آید که در چنین شرایطی آیا مرد باید مهریه به زن بدهد؟ اگر مرد تغییر جنسیت دهد در این صورت شرایط چگونه خواهد یود؟ آیا پرداخت نفقه برای همسر واجب است؟ آیا مرد که تغییر جنسیت همچنان بر فرزندان خود ولایت دارد؟ میزان سهم الارث قبل از عمل یا بعد از عمل چگونه خواهد بود.