مروری بر روند انتشار مقالات علمی در ایران

با هدف تحلیل روند انتشار مقالات علمی در ایران، داده های حدود دو میلیون مقاله نمایه شده در پایگاه سیویلیکا بررسی شد. این داده ها از سال 1318 تا 1402 را پوشش می دهند و شامل مقالات کنفرانسی و ژورنالی از 12,149 کنفرانس و 2,518 ژورنال است.

دهه 1340 تقریبا شروع انتشار مقالات علمی در ایران بوده است که به دلیل گسترش دانشگاه ها، افزایش سرمایه گذاری در پژوهش و توسعه روابط علمی با سایر کشورها رخ داده است.

تعداد مقالات ژورنالی به طور کلی روند افزایشی داشته است، اما نرخ رشد آن نسبت به مقالات کنفرانسی کمتر بوده است و با گذشت زمان، سهم مقالات کنفرانسی در کل مقالات منتشر شده افزایش یافته است.

با وجود روند کلی صعودی، انتشار مقالات با نوساناتی نیز همراه بوده است. سال 1394 اوج تاریخی تعداد مقالات، به ویژه مقالات کنفرانسی را نشان می دهد. پس از آن، تغییر رویکرد برخی دانشگاه ها و سپس پاندمی کووید-19، کاهش قابل توجهی در تعداد مقالات کنفرانسی را به همراه داشت. با این حال، در سال 1402 شاهد رکورد جدیدی در مجموع مقالات بودیم.

در سال 1398 با ظهور پاندمی کرونا با وجود اینکه آمار مقالات ژورنالی ثابت ماند، تعداد مقالات کنفرانسی به صورت بی سابقه ای کاهش داشت و به 10 سال قبل برگشت.

تحلیل داده های سیویلیکا نشان می دهد که ایران در سال های اخیر شاهد رشد چشمگیری در انتشار مقالات بوده است. با این حال، نوسانات موجود و اهمیت کیفیت مقالات، ضرورت توجه به عوامل موثر بر انتشار مقالات و اتخاذ سیاست های مناسب برای ارتقای کیفیت پژوهش ها را نشان می دهد.