اهمیت حل و فصل مخاصمات ایران با اسراییل و آمریکا برای رفع تحریم ها و نقدی بر رویکرد پزشکیان در توسعه تک بعدی روابط با همسایگان

تحریم ها به عنوان ابزاری سیاسی و امنیتی در روابط بین الملل، تاثیرات عمیق و جدی بر اقتصاد و جامعه یک کشور دارند. در مورد ایران، این تحریم ها به طور خاص بر بسیاری از بخش های اقتصادی و اجتماعی اثر گذاشته و کیفیت زندگی مردم را تحت الشعاع قرار داده است و مردم نمی توانند یک اقتصاد باز و شکوفا و پررونقی را تجربه نمایند و تورم و رکود و بیکاری گسترده در ایران رقم خورده است، که این امر در نتیجه ی مخاصمات فراگیر و دامنه دار ایران با اسراییل و امریکا رقم خورده است. به این ترتیب، حل و فصل مخاصمات ایران با اسراییل و آمریکا به یکی از ضروری ترین الزامات امنیتی و سیاسی و اجتماعی و اقتصادی ایران تبدیل شده است.

اولا، یکی از دلایل اصلی تحریم ها، نگرانی های بین المللی درباره برنامه هسته ای ایران است. این تحولات باعث شده که کشورهای غربی به ویژه آمریکا و با حمایت اسراییل، اقدام به وضع تحریم های شدید اقتصادی کنند. بنابراین، برای ایران، ضروری است که با ایجاد اعتمادسازی و دیپلماسی فعال، این نگرانی ها را برطرف کند و پس از اعتمادسازی کامل تنها به یک برنامه هسته ای شفاف و مورد اعتماد و رضایت اسراییل و امریکا اقدام نماید و از غنی سازی اورانیوم که بسیار چالش برانگیز است، دوری نماید. و لذا برقراری مذاکرات سازنده و صلح آمیز می تواند راهی برای رفع ابهامات و نگرانی ها در این زمینه باشد.

ثانیا، روابط با همسایگان به خودی خود کافی نیستند. مسعود پزشکیان رییس جمهور دوره ی چهاردهم در ایران، در اتخاذ موضعی، اعلام نمود "که برای رفع تحریم و مهار تحریم ها، ایران باید به توسعه ی روابط با کشورهای همسایه ی خود بپردازد"، در صورتی که این رویکرد کامل و جامع نیست و نمی تواند به شکل ریشه ای و بنیادین، به حل مساله ی تحریم ها در ایران بپردازد. اگرچه همکاری های منطقه ای مهم و مفید هستند، اما آنها به تنهایی نمی توانند منجر به رفع تحریم ها شوند و شاید تنها تاثیری مقطعی دارند. برای ایران، نیاز است که برقراری روابط دیپلماتیک با قدرت های فرامنطقه ای به ویژه آمریکا و اسراییل در عین توجه به حقوق فلسطینی ها و نیز روسیه و چین و اتحادیه اروپا و بریتانیا مد نظر باشد. اسراییل و امریکا، به دلیل نفوذ و قدرت اقتصادی و سیاسی و امنیتی خواهند توانست تاثیر زیادی بر سایر کشورها و زیرساخت های سیاسی- بین المللی ایران بگذارند.

علاوه بر این، حل و فصل مخاصمات ایران با اسراییل و آمریکا موجب خواهد شد تا ایران بتواند به بازارهای جهانی و سرمایه گذاری های خارجی دسترسی پیدا کند. این امر می تواند به تنوع بخشی به اقتصاد ایران و کاهش وابستگی به فروش نفت و رشد گردشگری و توسعه تکنولوژی های نوظهور کمک کند. در صورت بهبود ارتباطات با این کشورها، ایران می تواند به منابع مالی و فناوری های نوین دسترسی پیدا کند که برای توسعه زیرساخت ها و صنایع داخلی حیاتی هستند.

از طرف دیگر، روابط میان مدت بر اساس احترام متقابل و حسن نیت می تواند به ریشه کن کردن تنش ها و درگیری ها کمک کند. با تحقق صلح و آشتی و عدم تنفر از دیگری، نه تنها امنیت منطقه ای افزایش می یابد، بلکه مناطق دیگر نیز از ثبات و توسعه اقتصادی بهره مند خواهند شد. به عنوان مثال، همکاری های جدید منطقه ای در حوزه انرژی و حمل و نقل هوایی و دریایی و زمینی می تواند به کاهش هزینه ها و بهتر شدن شرایط اقتصادی بینجامد.

و لذا ایران می تواند با تعدیل و بازبینی در سیاست محو اسراییل، و به کنار نهادن این سیاست، که لطمات جبران ناپذیری بر امنیت و منافع ملی ایران گذاشته و تسهیل گر و مشروعیت بخش تحریم های گسترده و فلج کننده اقتصادی علیه ایران شده است، سرفصل جدیدی را در توسعه ی صلح و روابط بین الملل خود بردارد.


در نهایت، باید اشاره کرد که هرچند بهبود روابط با همسایگان امری ضروری و مهم است، اما حل و فصل مخاصمات با قدرت های پرنفوذ منطقه ای و جهانی همانند آمریکا و اسراییل نیز از اهمیت ویژه و بالایی برخوردار است و نمی توان آن را نادیده انگاشت. و لذا این امر باید به عنوان یک اولویت استراتژیک در دستور کار شورای عالی امنیت ملی و وزارت خارجه، پژوهشگران ارشد صلح و روابط بین الملل و حقوق بین الملل و سیاست مداران و رهبران مذهبی ایران قرار گیرد تا امکان رفع تحریم ها و بهبود وضعیت اقتصادی کشور هر چه سریع تر فراهم شود.

در نتیجه، برای حل بحران ها و کاهش تبعات منفی تحریم ها، یک رویکرد جامع و چندجانبه نیاز است که شامل دیپلماسی فعال و گام های جدی در راستای بهبود روابط با قدرت های بزرگ جهانی مانند اسراییل و امریکا باشد.


نگارش: بنیامین صادقی (پژوهشگر و مشاور صلح و حل و فصل مخاصمات و میانجی گری بین المللی)

3 سپتامبر 2024
Bensad5800@gmail.com