روابط عمومی و بین المللی گرایی در دیپلماسی نوین

مفهوم ارتباطات بین الملل 

قاعدتا زمانی که از حوزه عمل و فعالیت های روابط عمومی صحبت می کنیم منظورمان مخاطب و افکار عمومی داخلی است اما اگر از بعد فرا ملی به مجموعه فعالیت های روابط عمومی که مخاطب را فراتر از مرزهای داخلی نشانه می رود بنگریم مبحث تازه ای به نام ارتباطات بین الملل باز می شود که جایگاه روابط عمومی در این زمینه می تواند مورد توجه قرار گیرد ….

بین ارتباطات بین المللInternational Communication) و روابط بین الملل ( International Relations) که وزارت امور خارجه سکاندار آن است تفاوت وجود دارد . روابط بین الملل سابقه ای به قدمت روابط پیدا و پنهان حکومت ها و دولت ها دارد و عموما موضوع کشمکش ها و رقابت ها و نیز جنگ و صلح میان کشورهاست که دولت ها بازیگران اصلی آن محسوب می شوند که تاریخ روابط بین الملل در محیط بین المللی گذشته بر آن بنا شده است . یکی از پیش فرض های اصلی در این سناریو قابل کنترل بودن مرزها و البته نفوذ ناپذیر آن است ....

اما این محیط با اثرات مستقیم و غیرمستقیم فن آوری اطلاعات و ارتباطات، پایان جنگ سرد، ورود کشورهای جدید، حضور سازمان های غیردولتی، افزایش هنجارها و ارزش های جدید بین المللی و نفوذ قوانین بین المللی به درون مرزها و امکان مبادله اطلاعات میان افراد سراسر جهان با یکدیگر به میزان زیادی دگرگون شده و مفهوم ارتباط بین المللی را رقم زده است ...

ارتباطات بین المللی تمام جنبه های روابط میان ملت ها را شامل می شود که ارتباطات در آن حرف اول را می زند از این رو با گسترش وسایل ارتباط جمعی و نیز افزایش مراودات فرهنگی و اجتماعی طی دهه های اخیر موضوع ارتباطات بین المللی نیز دگرگون شده و از انحصار دولت ها و دیپلمات ها خارج شده است .

جایگاه دیپلماسی در ارتباطات بین الملل 

دیپلماسی روشی نو برای تاثیرگذاری بر هویت ، گفتمان ها و کنش های بازیگران قلمرو عمومی جهانی و شکل دهی مناسب برای موفقیت دستگاه دیپلماتیک یک کشور با کمک شبکه ها و رسانه های جدید جهانی است......

این دیپلماسی ترکیبی از تحولات فناوری ، ایده های جدید توانایی های شبکه ای بازیگران غیر دولتی و روابط پویا با جامعه مدنی جهانی بوده و مخاطب آن علاوه بر دولت ها ، بازیگران قلمرو عمومی داخلی و جهانی هستند ، کاربست آن باعث افزایش قدرت نرم یا هوشمندانه یک کشور و توسعه نفوذ آن در عرصه جهانی می شود....

دیپلماسی عمومی نوین دارای سه عنصر اصلی برنامه مبادلات فرهنگی و آموزشی ، اقناع ، تعامل و گفتگو و بالاخره رسانه ، تصویر و اعتبار می باشد فرایند گفتگو اقناع نقطه عزیمت دیپلماسی عمومی نوین می باشد که به منظور توضیح و توجیه سیاست ها با نهاد های ذینفع داخلی و بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد و این نیازمند هماهنگی از سطح افقی و درون بروکراتیک به سطح عمومی روابط درون جامعه است ....

در همین رابطه مدیریت نماد ها و تصاویر نیز با هدف افزایش اعتبار و و کسب اعتماد جهانی از طریق رسانه های نوین از اهمیت زیادی برخوردار شده است بطوریکه در عصر شبکه ها ، افزایش اعتبار ، عامل پیروزی است و حسن شهرت یک کشور از طریق فرایند اقناع و تصویرسازی حاصل می شود .

نسبت روابط عمومی و دیپلماسی 

دیپلماسی در روابط بین کشورها نقش مهم و حساسی دارد و اساسا دیپلماسی هنر گفتگو و مراوده دولت ها با یکدیگر برای حل و فصل اختلافات و تامین منافع ملی است ...

گفته می شود شروع جنگ به منزله پایان دیپلماسی است بنابراین تاکید بر نقش دیپلماسی در روابط بین الملل موضوع بسیاری از مطالعات و تحلیل هاست اما با توجه به گسترش ارتباطات بین الملل که رسانه ها نقش کلیدی در آن داشته اند دیپلماسی به فراتر از مرزهای سابق خود قدم گذاشته که بازیگران آن نه فقط دولت ها بلکه تمام مردم و گروههای اجتماعی و نهاد های مدنی هستند . اینجاست که نقش و جایگاه روابط عمومی نمایان می شود .....

به عبارت دیگر در یک محیط بین المللی که شبکه ای از دولت ها و بازیگران نوظهور در حال فعالیت می باشند دست اندرکاران روابط عمومی اعم از دولتی و یا خصوصی در راستای تامین منافع ملی وظیفه ای فراتر از مرزهای داخلی داشته و می توانند در ترسیم تصویر یک کشور در صحنه بین المللی نقش ایفا کنند ...

عمده مباحثی در زمینه ظهور اشکال نوین دیپلماسی نظیر دیپلماسی عمومی ، دیپلماسی اجتماعی ، دیپلماسی دیجیتال و یا قدرت نرم صورت می گیرد ذیل همین مبحث قابل صورت بندی است پیوند همه این موضوعات با روابط عمومی منجر به بازتعریف نقش و جایگاه روابط عمومی فراتر از افکار عمومی داخلی و تصویر سازی مطلوب نزد افکار بین المللی شده است .

جایگاه روابط عمومی ها در ارتباطات بین المللی و دیپلماسی نوین 

شاید این تصور کمتر به ذهن خطور کرده باشد که اقدامات روابط عمومی در بعد بین المللی می تواند به افزایش قدرت یابی و منزلت کشور منجر شود ، روابط عمومی ها حسب ماموریت های خود و با توجه به مهارت های خود می توانند تسهیل کننده اهداف سیاست خارجی و تامین کننده منافع ملی هر کشور باشند ...

.بطور کلی و بر اساس نظریات روابط بین املل منافع ملی چراغ راهنمای سیاست خارجی کشورهاست و برغم همه تحولات در این عرصه هنوز نگاه واقع گرایی در صحنه نظریه پردازی روابط بین الملل بسیار قوی است . بعد از 11 سپتامبر و ظهور خطرات عمده نظیر ترورسیم و موضوع امنیت مجددا نگاه کشورها را متوجه داخل و قدرت یابی ملی نموده است ....

موضوع برجام و جریان مذاکرات هسته ای نشان داد موضوع ارتباطات و استفاده از رسانه ها برای جریان سازی خبری و بالطبع در دست گرفتن فضای افکار عمومی کمتر از خود مذاکرات نیست موضوع دیپلماسی رسانه ای در جریان توافق های بین المللی و چانه زنی ها جای تامل زیادی دارد و یک تخصصی ارتباطی محسوب می شود که خوشبختانه مورد توجه دیپلمات های ایرانی قرار گرفته است . شاید از توئیتر و اینستاگرام بتوان به عنوان بازگیران مهم مذاکرات هسته ای نام برد ....

شاید یکی از مهمترین ماموریت روابط عمومی ها بخصوص برای کشور ما افزایش قدرت نرم کشور و تاثیر گذاری بر افکار عمومی بین المللی با معرفی ارزش ها و جذابیت های تمدنی و زدون تصویری است که متاسفانه طی دهه های اخیر از ایران نزد جهانیان ایجاد شده است می باشد .

نگاه دوم به روابط عمومی از منظر محک زدن شاخص ها و فعالیت های روابط عمومی با استاندارد های بین المللی است به عبارت دیگر اگر دست اندرکاران روابط عمومی خروجی های خود را با نمونه های مشابه در سطح بین المللی مقایسه نمایند بسیاری از کاستی ها و یا شاید نقاط قوت نمایان می شود یکی از شاخص های حرفه ای گری در روابط عمومی می تواند بین المللی گرایی باشد

 

آسیب شناسی بین المللی گرایی روابط عمومی ها در ایران

نکته مهم در آسیب شناسی چگونگی پیوند خوردن روابط عمومی با سیاستگذاری در حوزه دیپلماسی است . در حال حاضر دفتر مطلعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه در کنار سایر مباحث موضوع دیپلماسی نوین را به صورت اکادمیک دنبال می نماید اما بنظر می رسد ضعف جدی در این حوزه به ساختار تشکیلاتی دستگاه سیاست خارجی کشورمحسوب می شود که برخلاف کشورهای قدرتمند که با ساختارسازی قوی در این حوزه دست زده اند هنوز اقدام جدی به عمل نیاورده است ....

در ایالات متحده امریکا این موضوع از طریق ارگان ها و نهاد هایی همچون کاخ سفید ، وزارت امور خارجه ، دفتر هیات مدیره شبکه های رسانه ای ، وزارت دفاع ، سازمان اطلاعات مرکزی (سیا) و اخیرا وزارت امنیت داخلی و جامعه اطلاعاتی آمریکا با جدیت دنبال می شود ....

در حال حاضر پیشرفته ترین تشکیلات دیپلماتیک نظیر وزارتخانه های خارجه امریکا و انگلیس دیپلمات های خود را تشویق به استفاده از وب سایت ها و شبکه های اجتماعی به عنوان ابزاری ارتباطی می کنند که هدف اصلی تعامل با گروههای اینترنتی در کشورهای مختلف است ، 

قعال شدن روابط عمومی ها در جریان دیپلماسی نوین

با توجه به اینکه روابط عمومی های بخش های دولتی در تمام حوزه های اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و ورزشی فعالیت می کنند در تمامی این حوزه ها می توان با تهیه و تنظیم پیام های مناسب با توجه به نوع مخاطب و شرایط محیط بین المللی دیپلماسی مناسبی اتخاد نمود .....

به عنوان مثال ثبت بافت تاریخی استان یزد در فهرست میراث زنده فرهنگی جهان به نتیجه نهایی رسیده است . همین اتفاق مهم باید منجر به تغییر نگاه و حوزه ماموریت روابط عمومی میراث فرهگی و گردشگری باشد بین المللی گرایی دقیقا اینجا و در نمونه های مشابه خودش را نشان می دهد به عبارت دیگر وسعت عمل روابط عمومی در اینجا نه یک استان و حتی کشور بلکه فراملی است....

به عنوان یک مثال دیگر دستیابی به جایگاه بهتر در اقتصاد جهانی است که مستلزم بهره گیری مناسب از فن دیپلماسی برای افزایش فرصت ها در زمینه جذب سرمایه های خارجی، انتقال فن آوری، صدور خدمات و گسترش تجارت خارجی، دسترسی به بازار جهانی و حفظ منافع خود در برابر چالش های اقتصاد جهانی است که می تواند توسط روابط عمومی دستگاههای ذیربط دنبال شود .

با توجه به پررنگ شدن موضوع روابط عمومی الکترونیک در راستای ظهور رسانه های مجازی و تسهیل در جریان بین المللی آزاد اطلاعات بسیاری از موضوعات از دستور کار ملی خارج شده و فضای جهانی یافته است از این رو با اذعان به این واقعیت روابط عمومی ها در برش بین المللی و برای گفتمان سازی فعالیت ها و ماموریت های خود می توانند از این فضا استفاده کنند و شاید در آینده ناچار به استفاده از آن خواهند شد .