سیویلیکا را در شبکه های اجتماعی دنبال نمایید.

بررسی ایرادات و چالش های تاثیر قطعی معدل (نمرات امتحانات نهایی) در کنکور سراسری

13 آذر 1403 - خواندن 17 دقیقه - 8492 بازدید

 


دانش آموزان، میدان آزمایش تصمیمات نسنجیده ؛ آینده ای در گرو آزمون و خطا !


  • چرا یک مصوبه بصورت مداوم دستخوش تغییرات متعدد می شود؟
  •  آیا این روند نشان دهنده تصمیم گیری های شتاب زده و ناپخته نیست؟
  • آیا آزمون و خطا در چنین مسائل حساسی قابل توجیه است؟ ...

وقتی مصوبه ای تصویب می شود، انتظار می رود پشتوانه ای از پژوهش، تحلیل های کارشناسی ، بررسی نتایج قبلی ( تجربه سال 1398 ) و آینده نگری در آن وجود داشته باشد. اما تغییرات پیاپی و اصلاحات مکرر، این ذهنیت را ایجاد می کند که تصمیم گیری ها بدون دقت و بررسی کافی اتخاذ شده اند.


الف ) تقلب در امتحانات نهایی !


یکی از مسائلی که در رابطه با مصوبه پر از ایراد، تاثیر قطعی نمرات امتحانات نهایی در کنکور سراسری باید مورد توجه قرار گیرد، مسئله تقلب است. با توجه به افزایش تعداد امتحانات نهایی و گسترش امکانات و روش های تقلب، این احتمال وجود دارد که حق دانش آموزانی که با تلاش و پشتکار خود نمرات بالا کسب کرده اند، به راحتی ضایع شود. این وضعیت به ویژه هنگامی که سطح دشواری امتحانات و ترازدهی در سال های آینده تغییر کند، مشکلات جدی برای دانش آموزان با صلاحیت واقعی ایجاد می کند.

در سال های اخیر، شیوه های نوین تقلب در امتحانات نهایی به طور چشمگیری افزایش یافته است. این شیوه ها شامل استفاده از تکنولوژی های پیشرفته، شبکه های اجتماعی و دیگر ابزارهای ارتباطی جدید هستند که به راحتی می توانند در جریان امتحانات به کار گرفته شوند. متاسفانه، مسئولان آموزش و پرورش هنوز نتوانسته اند به طور موثر از این تغییرات جلوگیری کنند و گاه حتی از این شیوه ها بی خبر هستند !؟

گستردگی زمانی و مکانی برگزاری امتحانات نهایی این مشکلات را تشدید کرده است. بر خلاف کنکور سراسری که در چند ساعت و در مراکز محدودی برگزار می شود، امتحانات نهایی در طول یک ماه و در تعداد زیادی حوزه برگزار می شود. این تفاوت در نحوه برگزاری، به ویژه در زمینه تامین امنیت و جلوگیری از تخلفات، موجب می شود که نظارت و کنترل بر فرآیند امتحان سخت تر و پیچیده تر باشد. در نتیجه، احتمال تقلب و بروز تخلفات در سه مرحله پیش از آزمون، حین آزمون و پس از آزمون به شدت افزایش می یابد.

به طور کلی، مسئله تقلب در امتحانات نهایی یکی از چالش های جدی است که نه تنها عدالت آموزشی را تهدید می کند بلکه موجب می شود که نمرات امتحانات نهایی نتوانند به درستی شایستگی ها و توانمندی های واقعی دانش آموزان را نمایان کنند. این امر می تواند پیامدهای منفی زیادی برای دانش آموزان و نظام آموزشی کشور به دنبال داشته باشد.


 


ب) مشکلات مرتبط با تصحیح پاسخ نامه ها


یکی از چالش های جدی در برگزاری و تاثیرگذاری نمرات امتحانات نهایی بر نتیجه کنکور سراسری، کیفیت و دقت در فرآیند تصحیح پاسخ نامه ها است. این مسئله از دو جنبه اصلی بررسی می شود: تصحیح سلیقه ای و خطای انسانی در تصحیح الکترونیکی.


1. تصحیح سلیقه ای !


تصحیح سوالات مفهومی و محاسباتی که به تفکر و استدلال دانش آموزان وابسته است، نیازمند معیارهای دقیق و شفاف است. اما در بسیاری از موارد، تفاوت در نحوه برداشت و تفسیر مصححین از پاسخ دانش آموزان منجر به نتایج متفاوتی می شود. به عنوان مثال، ممکن است یک مصحح به دلیل عدم تطابق دقیق واژه های به کاررفته در پاسخ دانش آموز با کلید پاسخ، نمره ای کسر کند، در حالی که دیگر مصححین به چنین جزئیاتی توجه نکنند.
این سلیقه ای عمل کردن در تصحیح، به ویژه در سوالات باز و تحلیلی، می تواند موجب بی عدالتی شود و عملکرد واقعی دانش آموز را به درستی منعکس نکند. چنین اختلافاتی در تصحیح باعث از بین رفتن اعتماد دانش آموزان به نظام آموزشی و ارزیابی می شود.


2. خطای انسانی در تصحیح الکترونیکی


در سال های اخیر، برای کاهش خطاهای ناشی از تصحیح دستی، فرآیند تصحیح الکترونیکی معرفی شده است. در این روش، پاسخ نامه های امتحانات نهایی پس از اسکن به دبیران استان های دیگر ( و شاید هم همان استان ) برای تصحیح ارسال می شود. با این حال، این روش نیز به دلیل وابستگی به نیروی انسانی، همچنان با خطاهای مختلف همراه است.
برای مثال:


  • عدم تطابق در تفسیر پاسخ ها: مصحح ممکن است به دلیل خستگی یا عدم دقت کافی، پاسخ صحیح را اشتباه تشخیص دهد.
  • مشکلات در خوانش اسکن ها: کیفیت پایین اسکن پاسخ نامه ها می تواند موجب نادیده گرفتن بخش هایی از پاسخ دانش آموز شود.
  • فقدان نظارت کافی: در این روش، کنترل دقیق بر فرآیند تصحیح و ارزیابی عملکرد مصحح دشوارتر است و این امر به افزایش احتمال خطا منجر می شود.


این مشکلات موجب ایجاد احساس ناعدالتی در میان دانش آموزان می شود، به ویژه زمانی که نمرات امتحانات نهایی به طور مستقیم در نتیجه کنکور سراسری تاثیرگذار باشند. دانش آموزانی که به دلایل خطاهای انسانی یا سلیقه ای در تصحیح، نمرات پایین تری کسب می کنند، فرصت های برابر برای رقابت عادلانه در کنکور را از دست می دهند.
به علاوه، اعتماد عمومی به سیستم ارزیابی آموزشی کاهش می یابد و دانش آموزان و خانواده ها مجبور می شوند برای جلوگیری از چنین خطاهایی، هزینه های بیشتری برای کلاس های خصوصی و مشاوره های آموزشی متحمل شوند.


 


پ) افزایش نمرات پس از اعتراض: گواهی بر نواقص جدی در مصوبه تاثیر قطعی نمرات امتحانات نهایی


یکی از شواهد آشکار بر وجود نواقص در مصوبه تاثیر قطعی نمرات امتحانات نهایی بر کنکور سراسری، افزایش قابل توجه نمرات اکثریت دانش آموزان پس از ثبت اعتراض ( سامانه دانا / مای مدیو ) در سال ۱۴۰۳ است. این مسئله نشان می دهد که فرآیند تصحیح اولیه پاسخ نامه ها با ایرادات جدی مواجه است.


سوالی که شاید براتون پیش بیاد : چرا افزایش نمرات پس از اعتراض نگران کننده است؟


- خطای گسترده در تصحیح اولیه:


وقتی اکثر دانش آموزان پس از اعتراض، شاهد افزایش نمرات خود هستند، این امر بیانگر این است که تصحیح اولیه به اندازه کافی دقیق و عادلانه نبوده است. چنین خطاهایی می تواند ناشی از عواملی مانند خستگی مصححین، عدم وجود استانداردهای دقیق یا ضعف در سیستم تصحیح الکترونیکی باشد.


- کاهش اعتماد به سیستم آموزشی:


وقتی دانش آموزان احساس می کنند که نمرات اولیه آنها تحت تاثیر خطاهای انسانی یا سیستمی قرار گرفته، اعتماد خود را به نظام ارزیابی از دست می دهند. این امر نه تنها بر روحیه دانش آموزان تاثیر منفی می گذارد، بلکه نظام آموزشی را نیز زیر سوال می برد ، صد البته که حق دارند :)


- تحمیل فشار و استرس اضافی به دانش آموزان:


فرآیند اعتراض به نمرات، برای دانش آموزان و خانواده ها به معنای صرف زمان ، انرژی و فشار روانی مضاعف می شود.


- افزایش هزینه ها:


برخی از خانواده ها به علت اهمیت و تاثیرگذاری بسیار بالای نمرات در نتیجه آزمون برای پیگیری اعتراضات، مجبور به صرف هزینه های اضافی، از جمله گرفتن مشاوره یا ثبت شکایات، می شوند. این مسئله به ویژه برای خانواده های کم درآمد مشکل ساز است.


این اتفاق نشان می دهد که تاثیر قطعی نمرات امتحانات نهایی در کنکور سراسری نمی تواند معیار مناسبی برای ارزیابی دانش آموزان باشد، چرا که نمرات این امتحانات با خطاها و نواقص بسیاری همراه است. وقتی نتایج اولیه تا این حد قابل تغییر باشد، چگونه می توان به عدالت و دقت این نمرات در تاثیرگذاری بر آینده دانش آموزان اطمینان داشت؟


افزایش گسترده نمرات پس از اعتراض، زنگ خطری جدی برای اعتبار مصوبه تاثیر قطعی نمرات امتحانات نهایی است. این مسئله نشان می دهد که پیش از تاکید بر این مصوبه، باید زیرساخت های اجرایی آن به طور اساسی اصلاح شوند تا از ضایع شدن حقوق دانش آموزان جلوگیری شود. 
البته کو گوش شنوا :)


ت) فرصت محدود برای ترمیم معدل: چالشی جدی برای عدالت آموزشی


یکی از مسائل قابل توجه در مصوبه تاثیر قطعی نمرات امتحانات نهایی بر کنکور سراسری، محدود کردن فرصت ترمیم معدل به یک بار است. این محدودیت، نه تنها فشار روانی زیادی به دانش آموزان وارد می کند، بلکه زمینه ساز بی عدالتی های متعدد نیز می شود.


سوال : چرا محدودیت در ترمیم معدل مشکل ساز است؟


  1. فشار روانی مضاعف:
    وقتی دانش آموز تنها یک بار فرصت ترمیم معدل دارد، این محدودیت باعث می شود که او هنگام شرکت در آزمون ترمیم، با استرس بیشتری مواجه شود. این استرس می تواند بر عملکرد او تاثیر منفی بگذارد و حتی منجر به کاهش نمرات شود.
  2. بی توجهی به شرایط خاص دانش آموزان:
    بسیاری از دانش آموزان ممکن است به دلایل مختلفی از جمله بیماری، مشکلات خانوادگی یا شرایط غیرمنتظره، در اولین فرصت ترمیم خود نتوانند نتیجه مطلوبی کسب کنند. محروم کردن این دانش آموزان از فرصت مجدد، نقض عدالت آموزشی است.


محدود کردن فرصت ترمیم معدل به یک بار، نه تنها عدالت آموزشی را زیر سوال می برد، بلکه زمینه ساز استرس و نگرانی بیشتر برای دانش آموزان است. با افزایش تعداد فرصت های ترمیم و ارائه انعطاف بیشتر در قوانین، می توان این مشکل را تا حد زیادی برطرف کرد و عدالت را در نظام آموزشی بهبود بخشید. ( به مرگ میگیره تا به تب راضی بشه ... )



ث) افزایش تراکنش موسسات کنکوری: هزینه های دوچندان برای داوطلبان !

یکی از پیامدهای منفی تاثیر قطعی نمرات امتحانات نهایی که بصورت تشریحی طرح میشود ، افزایش چشمگیر هزینه های تحصیلی دانش آموزان و سودآوری بی سابقه برای موسسات کنکوری است. این تغییر، که در ظاهر با هدف کاهش وابستگی به آزمون های تستی و اصلاح نظام آموزشی طراحی شده، در عمل منجر به چندبرابر شدن فشار مالی بر خانواده ها و گسترش فعالیت های موسسات کنکوری شده است.


ابعاد افزایش تراکنش ها


- گسترش بازار منابع آموزشی:


داوطلبان علاوه بر کتاب ها و منابع تستی، به خرید منابع تشریحی نیز ترغیب می شوند. 


- افزایش کلاس های آموزشی:


موسسات کنکوری با بهره برداری از فرصت جدید، کلاس های تشریحی ( کلاس های مخصوص امتحانات نهایی یا ترمیم معدل ) را در کنار کلاس های تستی ارائه می دهند. این موضوع باعث می شود دانش آموزان برای حضور در هر دو نوع کلاس، متحمل هزینه های اضافی شوند.


- برگزاری آزمون های مکمل:


آزمون های آزمایشی که پیش تر به صورت تستی برگزار می شد، اکنون نسخه های تشریحی نیز پیدا کرده اند. این آزمون ها نه تنها گران تر هستند، بلکه هزینه های ثبت نام در آنها نیز به طور قابل توجهی افزایش یافته است.


- هدایت غیرمستقیم دانش آموزان توسط موسسات:


موسسات کنکوری با تبلیغات گسترده، دانش آموزان را به استفاده از هر دو نوع منبع تستی و تشریحی ترغیب می کنند. این روند به شکلی است که داوطلبان احساس می کنند برای موفقیت، مجبور به پرداخت هزینه های سنگین هستند.


پیامدهای اقتصادی و اجتماعی


- افزایش فشار مالی بر خانواده ها:


بسیاری از خانواده ها به ویژه در مناطق کم برخوردار، توان مالی لازم برای پرداخت هزینه های اضافی را ندارند. این موضوع می تواند موجب محرومیت تحصیلی دانش آموزان مستعد شود.


- تقویت مافیای کنکور:


موسسات کنکوری و شبکه های وابسته به آن ها از این تغییرات سود کلانی می برند و نفوذ بیشتری در نظام آموزشی پیدا می کنند.


- نابرابری آموزشی:


دسترسی نابرابر به منابع تشریحی و تستی، شکاف آموزشی بین دانش آموزان مناطق مختلف را افزایش می دهد و عدالت آموزشی را به چالش می کشد.


موضوع تستی - تشریحی شدن آزمون های ورود به دانشگاه، به جای کاهش وابستگی به کنکور، عملا به افزایش فعالیت و تراکنش های موسسات کنکوری منجر شده است. بدون اصلاح ساختار آموزشی و ارائه راهکارهای حمایتی، این تغییر تنها به گسترش نابرابری آموزشی و فشار بیشتر بر دانش آموزان و خانواده هایشان منجر خواهد شد.


ج) از بین رفتن فرصت برای شرکت پشت کنکوری ها ( فارغ التحصیلان )


یکی از پیامدهای مهم قطعی شدن تاثیر نمرات امتحانات نهایی در کنکور، کاهش فرصت و امکان رقابت برای داوطلبان #پشت کنکوری است. این موضوع به دلایل زیر قابل توجه است:


- تغییر سالانه تراز نمرات امتحانات نهایی:


تراز نمرات امتحانات نهایی هر سال بر اساس سطح دشواری و نحوه تصحیح تغییر می کند. در بسیاری از موارد، دیده شده که تراز نمرات نسبت به سال های قبل کاهش یافته است. این امر داوطلبان را مجبور می کند، حتی اگر نمرات مناسبی در سال گذشته کسب کرده باشند، در ترمیم معدل شرکت کنند تا تراز بالاتری به دست آورند. اما این روند به دلیل محدودیت زمانی و فشار امتحانات، شرایط سختی را برای فارغ التحصیلان به وجود می آورد.


- افزایش تعداد امتحانات نهایی:


اضافه شدن امتحانات نهایی پایه یازدهم و احتمالا پایه دهم در سال های آینده ( به به چه شود !!! ) تعداد امتحانات نهایی را افزایش می دهد. پشت کنکوری ها باید تمامی این امتحانات را در بازه زمانی کوتاه یک ماهه ( خرداد ماه ) بگذرانند. ( عملا میشه گفت امکان نداره ، احتمالا امتحانات سال های آتی در دی ماه هم برگزار شود ) این تراکم امتحانات در یک زمان محدود، فرصت مطالعه و آمادگی برای آزمون سراسری را به شدت کاهش می دهد و رقابت برای آن ها را دشوارتر می کند.


- ضرورت ترمیم معدل:


حتی داوطلبانی که در سال های گذشته نمرات بالایی کسب کرده اند، به دلیل کاهش تراز نمرات، مجبور هستند برای رقابت با داوطلبان جدید در ترمیم معدل شرکت کنند. این امر به معنای صرف زمان و هزینه بیشتر برای شرکت در امتحانات و از دست دادن زمان مطالعه موثر برای کنکور است.


- کاهش فرصت رقابت پذیری:


پشت کنکوری ها که انتظار دارند با بهبود روش مطالعه و استفاده از تجربه سال های گذشته شانس بیشتری برای موفقیت داشته باشند، به دلیل این تغییرات، فرصت کافی برای استفاده از این مزیت را از دست می دهند.


قطعی شدن تاثیر نمرات امتحانات نهایی، بدون توجه به چالش ها و فشارهای ناشی از آن، عملا باعث کاهش امکان رقابت سالم و عادلانه برای پشت کنکوری ها می شود. این سیاست، به جای ایجاد عدالت آموزشی، شرایطی نابرابر و پراسترس برای این دسته از داوطلبان فراهم می کند که نیازمند بازنگری جدی است.


د) نبود زیرساخت های لازم برای برگزاری صحیح و عادلانه امتحانات نهایی

 این مشکل به وضوح در برخی از امتحانات نهایی سال 1403 نمایان شد، به ویژه در امتحان نهایی زبان انگلیسی ( پایه دوازدهم / خردادماه / ضریب درس : 6.05)
در امتحان نهایی زبان انگلیسی سال 1403 ( پایه دوازدهم / خردادماه ) به ویژه در بخش لیسنینگ، مشکلات زیرساختی قابل توجهی مشاهده شد. یکی از مهم ترین مشکلات، نصب نادرست بلندگوهای حوزه های امتحانی بود. در بسیاری از حوزه ها، بلندگوها به طور غیر اصولی و در فاصله های نامناسب نصب شده بودند، به طوری که صدا به درستی به گوش تمام شرکت کنندگان نمی رسید و برخی از دانش آموزان نتواستند به طور کامل و دقیق به محتوای فایل صوتی گوش دهند. نتیجه این مشکل، ناتوانی برخی دانش آموزان در کسب نمره لازم در بخش لیسنینگ بود. در حالی که در شرایط استاندارد و با تجهیزات مناسب، این دانش آموزان می توانستند عملکرد بهتری داشته باشند. این نقص در زیرساخت ها نه تنها باعث ناتوانی در اجرای عادلانه امتحانات شد، بلکه فشار روانی زیادی را نیز بر دانش آموزان وارد کرد. این مشکلات فنی باعث شد که برخی داوطلبان به دلیل عدم توانایی در شنیدن دقیق محتوای فایل صوتی، فرصت های خود را در این بخش از دست بدهند.  در نهایت، چنین مشکلاتی نه تنها عدالت در برگزاری امتحانات را تحت الشعاع قرار می دهد، بلکه نمرات برخی از دانش آموزان را به طور غیرمنصفانه کاهش می دهد. این در حالی است که با وجود زیرساخت های مناسب و توجه به جزئیات فنی، می توانستیم شرایط عادلانه تری برای تمامی شرکت کنندگان فراهم کنیم.



+ از این مصوبه پر از ایراد، ده ها و بلکه صدها نقص قابل شناسایی است. اما کافی است تنها یکی از مشکلات مطرح شده در بالا، مانند تقلب گسترده، خطای انسانی در تصحیح اوراق، تغییر ناعادلانه تراز نمرات، هزینه های مضاعف برای دانش آموزان، مشکل در ایجاد زیرساخت ها، عدم یکسانی سطح امتحانات یا از بین رفتن فرصت رقابت پشت کنکوری ها به عنوان نمونه ای از ضعف ساختاری آن در نظر گرفته شود تا دلیلی قاطع برای بازنگری یا لغو آن ارائه گردد. چنین مشکلاتی به تنهایی توانایی زیر سوال بردن عدالت آموزشی و شفافیت روند ورود به دانشگاه را دارند.


#تاثیر_قطعی_معدل_در_کنکورسراسری

#امتحانات_نهایی

#کنکورسراسری

محمدحسام شهیدی