بررسی و ارایه نحوه ی توسعه مناسب مناطق شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور با بهره گیری از منطق فازی و روش سلسله مراتبی AHP (مطالعه موردی: شهرشیراز)

امروزه، موضوع مکانیابی مناطق مناسب توسعه آتی شهرها، بیش از پیش مورد توجه برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. در سالهای اخیر، تغییر شدید کاربری اراضی شهری بر اثر رشد بیرویه شهرها که سبب ایجادخسارات مادی و معنوی فراوان گردیده، سبب اهمیت بیشتر توجه به مساله تحلیل تناسب زمین برای توسعه شهری و شناسایی اراضی مناسب و اولویتدار شده است از این رو، هدف پژوهش حاضر، تعیین اراضی مناسب برای توسعه آتی شهر در محدوده ی حریم شهر شیراز است. روش تحقیق از نوع تحلیل سلسله مراتبی و فازی است همچنین از روشهای ارزیابی چند معیاره مبتنی بر تحلیل سلسله مراتبی و فازی برای تولید و تجزیه و تحلیل نقشه ها و لایه های مختلف استفاده شده است. در پژوهش حاضر با تهیه لایه های اطلاعاتی مختلف از جمله لایه گورستان، نیروگاه، کاربری اراضی، راه، رودخانه، فرودگاه، بیمارستان، مراکز آموزشی، خطوط انتقال گاز، خطوط انتقال آب، مراکز سوخت، فیبر نوری، قنات، چاه آب، ارتفاع، جهت شیب، شیب، کانون زلزله، پست برق، چشمه و ورود این لایه ها به محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی((GIS، اراضی مناسب برای توسعه آتی شهر با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی((AHP و فازی مشخص شد این اراضی عمدتا0 در مناطق شرقی، شمال غربی و قسمتی از جنوب و جنوب شرق شهر شیراز قرار گرفته است و جهتهای دیگر با داشتن محدودیتهای طبیعی و مصنوعی فاقد کارایی لازم برای توسعه آتی بوده اند. جهت آشکارسازی و تعیین نوع کاربریها، مبادرت به طبقه بندی تصاویر در دو بازه زمانی سال 2000 و2016 از طریق روش طبقه بندی با نظارت ماشین بردار پشتیبان گردید. که شاخص ضریب کاپا و دقت کلی برای تصویر سال 2000 به ترتیب برابر با 0,99 و99,94 و برای تصویر سال 2016 به ترتیب برابر با 0,99 و99,96 گردید. نتایج مساحی سنجی نشان میدهد که در منطقه مورد مطالعه مساحت مناطق شهری در سال 2000، 114,07 کیلومترمربع بوده است که این مقدار در 2016 افزایش یافته است. درخصوص زمینهای کشاورزی و باغات نیز قابل ذکر است که در سال 2000 ، 37,169 کیلومتر مربع بوده است که در سال (17,93) 2016 کاهش داشته است. مساحت زمینهای بایر منطقه در سال 2000، 233,3 کیلومتر مربع که در سال 2016 مساحت زمینهای بایر کاسته شده است و صرف توسعه شهر و ساخت و ساز شده است. با مقایسه نتایج حاصل از عملکرد مدلهای AHP و فازی، این نتیجه حاصل میگردد که ضریب کاپای نقشه نهایی مناطق مناسب توسعه شهر شیراز به روش فازی 99,34 و ضریب کاپای نقشه نهایی مناطق مناسب توسعه شهر شیراز به روش AHP برابر با98,99 بدست آمد که نشان دهنده دقت بالای منطق فازی برای مشخص شدن مناطق مناسب توسعه فیزیکی شهر میباشد را نشان میدهند.

Keywords:

شیراز , تحلیل سلسله مراتبی , فازی , سیستم اطلاعات جغرافیایی , توسعه مناسب شهر.