تعیین ارزش غذایی و ظرفیت پاداکسایشی اندام های مختلف دو گونه والک ایرانی (Allium akaka S.G. Gmelin و Allium elburzense W.) در شرایط اقلیمی رویشگاه های مختلف و مزرعه

والک یکی از سبزی­های بومی ایران است که چندین گونه از جنس آلیوم و زیرجنس ملانوکرومیوم را شامل می­شود. این تحقیق با هدف بررسی ارزش غذایی و ظرفیت پاداکسایشی اندام­های مختلف هشت جمعیت وحشی از دو گونه والک ایرانی (Allium akaka S.G. Gmelin و Allium elburzense W.) در اقلیم­های مختلف انجام شد. نتایج نشان داد مقدار پتاسیم و کلسیم در رویشگاه اصلی مورد مطالعه، به­ترتیب به میزان 182 تا 432 و 159 تا 252 (mg/100g) و در مزرعه نیز به­ترتیب 311 تا 533 و 193 تا 243 (mg/100g) به­دست آمد. مقدار فنل کل به­میزان 73/1 تا 57/2 (g AGE/kg FW)، مقدار اسید آسکوربیک به­میزان 08/6 تا 11/8 (mg/100g FW) و ظرفیت پاداکسایشی در بازه 13/2 تا 02/3 (g AAE/kg FW) در مزرعه به­دست آمد؛ در­حالی­که میزان این ترکیبات در رویشگاه اصلی به­ترتیب در بازه 95/1 تا 52/2(g AGE/kg FW)، 15/6 تا 94/8 (mg/100g FW) و 85/1 تا 07/3 (g AAE/kg FW) بود. ضرایب همبستگی کانونیک نشان دادند که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، pH خاک و کاهش میانگین دما، مقدار عناصر روی، آهن و پتاسیم افزایش یافت، که منجر به افزایش ترکیبات دفاعی گیاه، از جمله فنل­ها و در نتیجه ظرفیت پاداکسایشی کل شد. همچنین نتایج نشان داد کلسیم، پتاسیم، منیزیم و روی بیشترین اثر را بر سنتز اسید آسکوربیک، فنل­ها و ظرفیت پاداکسایشی، نسبت به سایر عناصر داشتند. بر اساس نتایج بارهای کانونیک، تمام فراسنجه­های محیطی بر ارزش غذایی و ظرفیت پادکسایشی بافت والک اثرگذار بودند که بررسی هرکدام از آنها به­تنهایی و یا چند مورد از آنها، منجر به نتیجه مطلوب نمی گردد و تمام این عوامل در کنار یکدیگر، شرایط موجود گیاه را توجیه می­کنند.

Keywords:

آزمون های پارامتری , ظرفیت پاداکسایشی , کلسیم و همبستگی کانونیک