تاثیرپذیری مجمع البیان در مباحث کلامی از مفسران و محدثان پیشین با تاکید بر التبیان شیخ طوسی

چکیدهشیخ طوسی در تفسیر التبیان مباحث عقلی-کلامی را بیان کرده و از اساتید بزرگی چون سید مرتضی و شیخ مفید در این زمینه بهره برده و از عقل گرایی مکتب کلامی بغداد تاثیر گرفته است. لذا مباحث کلامی شیعه در تفسیر التبیان بسیار برجسته و نمایان است. تاثیر این گرایش بر مفسران بعد از شیخ طوسی، علی الخصوص طبرسی غیر قابل انکار است. انعکاس مباحث کلامی و شیوه برخورد شیخ طوسی با آنها در تفسیر مجمع البیان مشهود است. با توجه به خصوصیات عصری قرن های پنجم و ششم که در آن مناقشات و احتجاجات کلامی به اوج خود رسیده بود این دو مفسر در صدد پاسخگویی به این شبهه ها برآمدند. در این پژوهش میزان تاثیرپذیری طبرسی از شیخ طوسی و برخی از مفسران و محدثان پیش از وی و روش آنها برای دفاع از مبانی کلام شیعه مورد بررسی قرار گرفته است. شیوه شیخ طوسی و طبرسی در این زمینه یکسان است و ایشان با استناد به آیات قرآن، روایات، مباحث لغوی و ادبی و استدلال های عقلی به پاسخگویی به این مناقشات پرداختند

Keywords:

تفسیر التبیان , تفسیر مجمع البیان , مناقشات کلامی