تاریخ دانش تناسب آیات

علم مناسبت ازسده 8ق همچون یک دانش مطرح شد و آن چه در کتب علوم قرآن همچون تاریخ این علم بیان می گردد معطوف به آثار این سده و بعد از آن است؛ آثاری که در آن ها به صراحت از انواع ارتباط و اتصال بین آیات و سور سخن گفته شده است. این سوال مطرح است که بستر پیدایی و نضج اندیشه تناسب چه بوده است و اندیشمندان مسلمان چه مسیری را طی کرده اند تا موضوع تناسب میان آیات و سور قرآن برای آنها به دغدغه ای علمی تبدیل شود. در این مطالعه می خواهیم از این فرضیه دفاع کنیم که ریشه های این اندیشه را باید ازسده سق به بعد، و در حیطه اثبات اعجاز نظم قرآن و مفهوم نظم جستجو کرد. گسترش افق نگاه مفسران از ارتباط بین الفاظ به ارتباط بین آیات نقطه عطف این مسیر است که در آثار باقلانی به روشنی دیده می شود. پس از این مرحله در سده 5ق ورود نگرش ارتباط گرا به کتب تفسیری همچون تبیان شیخ طوسی نیز بستری برای رشد دانش تناسب بود. درنهایت، در سده 6ق تلاقی علم تفسیر با موضوع اعجاز بیانی قرآن که خاصه در تفسیر کشاف زمخشری مطرح شد، آغازی برای رشد و فراگیری این دانش در بین مفسران و دانشمندان گردید.

Keywords:

تناسب آیات و سور , اعجاز نظم , تاریخ دانش تناسب , نظم و انسجام قرآن , تاریخ علوم اسلامی میان رشته ای