اولویت بندی و کاهش مشکلات ارگونومیک در فولاد مبارکه: برنامه ی مداخله ای ارگونومی مشارکتی

زمینه و هدف:اختلالات اسکلتی- عضلانی ناشی از کار، با عوامل فیزیکی بسیاری مرتبط هستند. از جمله این عوامل، اعمال نیروی بیش از حد، انجام حرکات تکراری، ارتعاش و داشتن پوسچرهای نامناسبی همچون پوسچرهای استاتیک می باشد. درصنعت فولادسازی که مستلزم حضور فیزیکی و فعالانه ی کارگر در خط تولید است، وجود پوسچرهای نامناسب از جملهایستادن های طولانی مدت و اعمال نیروی بیش از حد بسیار شایع می باشد. این مطالعه، با هدف تعیین، اولویت بندی،ارزیابی و کاهش مشکلات ارگونومیک صنعت فولاد مبارکه ی اصفهان با استفاده از تکنیک کیفی کارگاه آینده و روشخودگزارشی به عنوان بخشی از اجرای برنامه ی مداخله ی ارگونومی در محیط کار، طراحی و پیاده سازی گردید.مواد و روش ها :این مطالعه یک مطالعه ی ترکیبی کمی- کیفی بوده و به صورت مقطعی در سال 1397 اجرا گردیده است. مشارکت کنندگان 23 نفر از مسئولان و دست اندرکاران ایمنی و بهداشت شغلی در بخش کیفی و 453 نفر از شاغلین مشاغلمختلف در واحدهای مختلف شرکت فولاد مبارکه بودند. بخش کیفی این مطالعه، در 5 فاز آمادگی، انتقادی، فانتزی، استراتژیو اجرایی و بخش کمی در یک فاز پرسشنامه ای صورت گرفت. به منظور تعیین و اولویت بندی مشکلات ارگونومیک صنعتفولاد مبارکه، مشارکت کنندگان در کارگاه آینده پس از آشنا شدن با کلیات روش، ابتدا به تعیین و اولویت بندی مشکلات بارویکرد مشارکتی و سپس با استفاده از محاسبه ی ماتریس کاربردپذیری (Feasibility) و مطلوبیت (Desirability) به امتیازدهی به راه حل های استراتژیک و آینده محور پرداختند. سپس، با استفاده از روش خود گزارشی نیز، مشکلات ارگونومیک(ارگونومی فیزیکی و فاکتورهای روانی اجتماعی) به صورت کمی ارزیابی گردیدند. یافته ها : در فاز کیفی مطالعه، 102 مشکل ارگونومیک با استفاده از تکنیک کارگاه آینده شناسایی شدند که از آن میان، 6مشکل نمره بالاتری را به عنوان مهمترین مشکلات موجود، کسب کردند. طراحی نامناسب صندلی سرویس های ایاب و ذهاب،ابزار دستی نامناسب در واحد تعمیرات وپوسچر نامناسب جوشکاری به ترتیب با کسب نمرات 13، 12 و 10 به عنوان مهمترین مشکلات اولویت بندی گردیدند. در فاز کمی، بیشترین شکایت افراد در رابطه با ناراحتی های اسکلتی- عضلانی مربوط به ناحیه ی نشیمن و کمر (4/35 درصد) و کمترین شکایت مربوط به ناحیه ی ران ها (4/9 درصد) بوده است. میانگین کل به دست آمده برای بهره وری نیروی انسانی، سلامت عمومی، خستگی و خستگی مفرط شغلی به ترتیب 18/75، 48/24، 26/11 و 38/40 درصد به دست آمد. 6/71 درصد از افراد، تلاش درک شده را در حد سنگین گزارش نمودند. نتیجه گیری: در طی کارگاه، مشارکت کنندگان، علت اصلی کیفیت بالای تصمیمات منتج شده را به اجماع و انتقال بارسنگین اطلاعات و دانش در همه ی فازهای کارگاه آینده نسبت دادند که خاستگاه آن، گروه- محور بودن کارگاه آینده و رویکرد مشارکتی آن بوده است. به علاوه، نتایج حاصل از بخش کمی مطالعه، ضرورت طراحی و اجرای برنامه ی مداخله یارگونومی در صنعت فولاد را اذعان کرده و باعث تسریع تصمیم گیری مدیریت پروژه ی ارگونومی مشارکتی در اولویت بندیمشکلات موجود در صنعت گردید.

Keywords:

برنامه ی مداخله ی ارگونومی مشارکتی , کارگاه آینده , بهره وری , خستگی , اختلالات اسکلتی عضلانی