ارزیابی مخاطرات شغلی با استفاده از تکنیک JHA (مطالعه موردی در یک صنعت پالایشگاهی)

زمینه و هدف: ارزیابی ریسک یکی از ارگان اصلی سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) می باشد که هدفاز آن شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل مخاطرهآمیزی است که سلامت کارکنان را در صنعت تحت تاثیر قرار میدهد. درحقیقت با ارزیابی ریسک میزان اثربخشی روشهای کنترلی موجود مشخص شده و اطلاعات با ارزشی برای تصمیم گیری درزمینه کاهش ریسک، خطرات ، بهسازی اقدامات کنترلی و اولویت بندی و برنامه ریزی آنها فراهم می شود. این مطالعه با هدفشناسایی و ارزیابی مخاطرات شغلی در شرکت پالایش نفت تبریز انجام گرفته است.مواد و روشها: مطالعه انجام شده یک پژوهش کاربردی مقطعی است که برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از روش JHA (Job hazard analysis) استفاده شد. به منظور اجرای این روش پس از تعیین اعضای تیم پروژه ، طی جلسات متعددی فرم-های گردآوری اطلاعات، تهیه و در اختیار اعضای تیم قرار گرفت. اعضای تیم با استفاده از مصاحبه، مشاهده، گرفتن عکس،فیلم برداری ، بررسی مستندات و برگزاری جلسات متعدد اقدام به تکمیل فرمهای طراحی شده نمودند. ارزیابی مخاطراتشغلی شامل شناسایی خطرات بهداشتی (عوامل فیزیکی، شیمیایی، ارگونومی و بیولوژیکی) شغل، ریسکهای غیر قابل قبولدر مراحل مختلف کار، نوع مخاطرات با ریسک غیر قابل قبول می باشد. در این مطالعه در قدم اول علاوه بر شرح وظایف شغلو مراحل انجام آن، تمامی عوامل زیان آور محیط کار مشاغل مختلف معین گردید و به منظور تعیین سطح ریسک هر شغل بااستفاده از قضاوت کارشناسان خبره و نیز نرم افزار SUPER DECISION و روش تحلیل فرایند شبکه ای (ANP) برای گروه-های مختلف عوامل زیان آور در دو دسته مشاغل اداری و عملیاتی، وزن تعیین شد که از این وزن ها در نهایت برای محاسبهسطح ریسک کلی شغل استفاده و با توجه به سطح ریسک، برای کاهش یا کنترل خطرات هر شغل، اقدامات کنترلی پیشنهاد گردید.یافته ها: مطابق نتایج مطالعات، کل مشاغل بررسی شده در این طرح 173 شغل بودند که از این مشاغل 5 شغل دارای ریسکناچیز یا خیلی کم، 41 شغل دارای ریسک کم و 29 شغل دارای ریسک متوسط، 64 شغل دارای ریسک زیاد و 34 شغل دارایریسک خیلی زیاد بودند.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که این روش در صنایع مختلف بخصوص صنایع شیمیایی، نفت، گاز و پتروشیمی به خوبیقابل اجرا می باشد. شاید اغراق نباشد اگر که بگوییم به غیر از JHA هیچ تکنیکی در بهداشت صنعتی چنین قابلیتی را نداردکه بتواند در یک بررسی چندین جنبه شغل را بررسی کند و پاسخگو باشد، در واقع با اجرای این روش آخرین قدمها را بهسوی هدف که حذف یا کنترل خطرات است برمیداریم. برای حذف یا کاهش سطح ریسک هرکدام ازاین خطرات، راه حلهایکنترلی مهندسی، مدیریتی و وسایل حفاظت فردی پیشنهاد می شود.

Keywords:

شناسایی مخاطرات , پالایش , JHA