بررسی کیفیت فیزیکی و شیمیایی آب رودخانه سزار با استفاده از تکنیک های آماری چندمتغیره

توجه به اهمیت آب رودخانه ها در توسعه اقتصادی، اجتماعی، محیط زیست و همچنین نقش مستقیم آن بر بهداشت و سلامت جوامع انسانی، پایش و ارزیابی کیفی این بوم سازگان به منظور تامین سلامت عموم و دستیابی به توسعه پایدار و مدیر بهینه محیط زیست بسیار ضروری است. از این رو در مطالعه حاضر به ارزیابی وضعیت و تجزیه و تحلیل کیفیت آب رودخانه سزار در استان خوزستان با استفاده از روشهای چند متغیره آماری پرداخته شد. در این راستا، از اطلاعات ماهانه پارمترهای کیفیت آب شامل دما،Cl ، SO4 EC PH TDS ، SAR K Na ، Mg ، Ca HCO3 و کدورت در طی سالهای 1396 تا 1398 استفاده شد. از تکنیکهای آماری چند متغیره شامل تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) و آنالیز خوشه ای (CA) برای ارزیابی کیفیت آب رودخانه استفاده شد. نتایج حاصل از روش تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد 90 / 19 درصد از تغییرات کیفیت آب رودخانه توسط هفت مولفه اول اتفاق می افتد. عامل اول پارامترهای SAR K ، C1 و Na ؛ عامل دوم EC HCO3 - ، Ca ؛ عامل سوم - Mg ، SO4 ، عامل چهارم، پنجم، ششم و هفتم به ترتیب pH دما، کدورت و TDS بودند. همچنین نتایج تحلیل خوشه ای نشان داد پارامترهای SAR ، Na K و CL ؛ سولفات (SO42 ) با منیزیم (Mg)؛ بی کربنات (HCO3) با کلسیم ( TDS ( Ca یا کدورت رابطه نزدیک دارند و در یک خوشه قرار دارند. به طور کلی براساس یافته های پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت مهمترین پارامترهای کیفی آب رودخانه سزار به ترتیب کیفی SO4 ، Ca ، C1 pH، دما، کدورت و TDS هستند که می توان در برنامه های پایشی هدفدار این رودخانه به عنوان یک روش کم هزینه و هدفمند مورد توجه قرار گیرند. همچنین تجزیه و تحلیل های آماری چند متغیره کارایی خوبی در کاهش حجم دادهها دارند و می توانند به عنوان تکینکهای آماری مناسب برای پایش کیفیت و مدیریت پایدار رودخانه های کشور بکار گرفته شوند.

Keywords:

کیفیت آب , تکنیکهای آماری چند متغیره , آنالیز خوشهای , تجزیه به مولفه های اصلی , رودخانه سزار