بررسی تطبیقی نقاشی مانوی و نگارگری کتاب سمک عیار دوره سلجوقی

نقاشی مانوی را پایه واساس نگارگری ایرانی - اسلامی می دانند. بی شک مانویان به پیروی از آموزه های مانی به کار تصویر و تذهیب کتاب می پرداختند و نقاشی برای مانویان وسیله ای برای تعلیم و تبلیغ بود. حجم عمده آثار مانویان شامل دیوارنگاره ها و نقاشی برروی کاغذ یا ابریشم است که از منطقه تورفان چین بدست آمده است. در قرن چهارم هجری قمری سبکی در نگارگری ایران بوجود آمده که آن را مکتب سلجوقی می نامند. در این دوره دوباره تصویر سازی کتاب ارژنگ مانی اساس نگارگری ایرانی-اسلامی رونق می یابد و نقاشی تحت تاثیر نقاشی دوره ساسانی (مانوی) است. سمک عیار داستانی است که مربوط به دوره سلجوقی است که موضوع بیشتر نگاره های آن داستان شمس و شمات است. نقاشی این کتاب تمام خصوصیات و سنت نگارگری عهد ساسانیان (مانوی) را در بر دارد. هدف این مقاله بررسی ویژگی های مشترک نقاشی مانوی با نگارگری سمک عیار دوره سلجوقی است. سوال اصلی این تحقیق این است که چه عناصر و ویژگی هایی از نقاشی مانوی وارد نگارگری سمک عیار شده است روش تحقیق توصیفی -تحلیلی و برای اثبات فرضیه ها پژوهشگر از تطبیق عناصر تصویری استفاده کرده است.اگر چهنقاشی مانوی تاثیرات زیادی بر ادوار مختلف گذاشته است اما این تاثیرات هریک به گونه ای خاص در هر دوره نشان داده می شوند. پس از تطبیق نقاشی های مانوی و نگاره های نسخه سمک عیار چنین نتیجه ای بدست می آید که نگاره های سمک عیاراز نظر : عناصر گیاهی و هندسی به کار رفته شده در نقاشی ها، حالت چهره ها، حالات نشستن و قرار گرفتن افراد در جایگاه، نوع پوشش تاثیرات زیادی از نقاشی مانوی گرفته اند و به میزان بسیار زیادی این عناصر بکار برده شده شبیه هم می باشند.

Keywords:

دوره سلجوقی , نقاشی مانوی , نگارگری سمک عیار , تورفان