The status of common groundwater rights between Iran and neighboring states
نسخه کامل Research منتشر نشده است و در دسترس نیست.
The status of common groundwater rights between Iran and neighboring states abstract
در این تحقیق پس از بررسی اخرین وضعیت و اهمیت منابع ابی در جهان و منطقه خاورمیانه و همچنین اخرین وضعیت و اهمیت منابع ابی در جمهوری اسلامی ایران به اهمیت موقعیت و وضعیت ابهای زیرزمینی مشترک میان ایران و کشورهای همسایه پرداخته می شود سپس اصول قوانین و مقررات عرف و رویه بین المللی جهانی و منطقه ای حاکم برابهای مشترک زیرزمینی مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت با بررسی سیاستها برنامه ها و قوانین و مقررات داخلی جمهوری اسلامی ایران وکشورهای همسایه دارای ابهای مشترک زیر زمینی با جمهوری اسلامی ایران در زمینه ابهای زیرزمینی مانند ترکیه عراق افغانستان پاکستان اذربایجان ترکمنستان و قواعد و رویه های موجود فیمابین و بررسی مسایل مشکلات و اختلافات و همچنین اقدامات و تلاشهای صورت گرفته پیشین در کشور زمینه حل و فصل اختلافات میان جمهوری اسلامی ایران و همسایگان در زمینه ابهای مشترک زیر زمینی به بررسی اینده منافع ملی کشور در این زمینه اصول چارچوب و قواعد و نکات کلی نظام حقوقی حاکم بر ابهای مشترک میان جمهوری اسلامی ایران و دولت های همسایه پرداخته میشود و در پایان به ارایه ساز وکارهای اجرایی جهت بهره برداری نهادهای ذیربط در اجرای طرحها و پروژه های بهره برداری از منابع زیر زمینی بمنظور تامین و تضمین منافع جمهوری اسلامی ایران در اینده تا قبل از شکل گیری نظام حقوقی احتمالی پرداخته میشود
پیش گفتار Research
واقع شدن کشور ایران در جغرافیایی نیمه خشک کاهش نزولات اسمانی و تغییر الگوهای بارشی در سال های اخیر بویژه در اثر تغییرات اب و هوایی در کنار سنت ها و الگوهای ناپایدار مصرف اب در کشور لزوم مدیریت حفاظت از منابع ابی و نظام مند کردن بهره برداری از اب های شیرین را دو چندان میکند افزون بر این رقابت و حتی تعارض منافع دولت ها در بهره برداری از منابع ابی مشترک اعم از منابع سطحی و زیرسطحی نقش حقوق بین الملل اب را برجسته تر می سازد اهمیت این مساله به حدی است که هشدارهای جدی در خصوص منازعات بین المللی بر سر منابع ابی مشترک داده می شود در این میان کاربری های اب به هیچ وجه به مصرف اب شرب محدود نمی شود استفاده از ابراهه های بین المللی برای حمل و نقل تولید الکتریسته و دیگر استفاده های کشاورزی و صنعتی و مشکلات ناشی از تخصیص حق ابه های بین المللی و پیشگیری از الودگی اب های مشترک همگی جزو مسایلی هستند که از حقوق اب و حقوق بین الملل اب رژیم حقوقی مهم و درحال توسعه ای ساخته است http www isacmsrt ir بر اساس براوردهای یونسکو حدود 1 1 میلیارد نفر در جهان از اب شیرین سالم برای تامین نیازهای پایه ای خود محروم هستند حدود 26 کشور و مجموعا 350 میلیون نفر عمدتا در نواحی خشک از کمیابی شدید اب رنج می برند شمار افراد اواره نیازمند دچار سو تغذیه و گرسنه به سبب نوسان اقلیمی رشد جعیت حکمرانی ضعیف و مدیریت نادرست اب در حال افزایش است این عوامل فشار مستمری بر منابع اب سطحی و به ویژه اب زیرزمینی وارد می اورند صرف نظر از توسعه اقتصادی و سیاسی کشورها سه موضوع اصلی در همه جا مشترک است 1 رقابت بر سر منابع اب زیرزمینی میان کشاورزی زارعان جمعیت رو به رشد شهری و صنعت 2 کاهش منابع ناشی از این عوامل و 3 الودگی منابع اب منابع اب های زیرزمینی از مهم ترین منابع تامین نیازهای ابی به شمار می ایند افزایش نیازهای ابی در بخش های مختلف و در نتیجه برداشت بیش از ظرفیت ابخوان ها منجر به تخریب این منابع با ارزش و افت قابل توجه تراز سطح اب زیرزمینی شده است همچنین تزریق انواع الاینده ها به سفره های زیرزمینی که در نتیجه توسعه جوامع شهری صنعتی و کشاورزی و مدیریت ناصحیح است اثرات زیست محیطی جبران ناپذیری را با هدف کاهش کیفیت این منبع به دنبال داشته است بطور کلی رشد اقتصادی رشد جمعیت و شهرنشینی سریع فشار بر منابع اب را افزایش داده است از اینرو بر اساس پیش بینی ها جهان طی دو دهه اینده با بحران شدید کمبود اب مواجه خواهد شد به عقیده کارشناسان این بحران در نتیجه الودگی ابهای سطح زمین و منابع زیرزمینی عدم مشارکت کشورهای جهان در مصرف بهینه اب و سو مدیریت در ذخیره نزولات اسمانی ایجاد خواهد شد از یک سو برخی از کشورهای جهان مشغول ذخیره سازی اب موجود خود برای ایجاد امنیت ابی در اینده هستند از سوی دیگر برخی دیگر از کشورها با الوده کردن ابهای سطح زمین و برداشت بیش از حد از ذخایر زیر زمینی در حال از بین بردن ذخایر اینده اب هستند کارشناسان معتقدند حجم ابهای زیر زمینی سالیانه 5 متر کاهش می یابد که از این میزان 4 متر توسط اب سیلاب ها و یک متر توسط اب باران جایگزین می شود لذا در صورت کاهش حجم اب رودخانه ها و پایین امدن سطح ابهای زیر زمینی در اثر عدم جایگزینی کافی جهان با بحران شدید کمبود اب روبرو خواهد شد http www water rescue blogfa com در واقع امروزه مسیله کمبود اب و در واقع بحران اب دارای چنان اهمیتی می باشد که عمده ی تحلیلگران بر این عقیده اند که در دهه اینده اب به عنوان یک کالای کمیاب و گران قیمت بجای نفت در کانون رویارویی ها و اشتی ها قرار خواهد گرفت از این دیدگاه تا زمانیکه افزایش تقاضا برای اب و در مقابل کاهش منابع اب در دسترس داریم به مسیله اب باید با دید امنیت ملی نگریسته شده و در نتیجه روابط بین کشورهای وابسته به اب بسیار پیچیده خواهد بود به طوری که مسیله امنیت ملی کشورها که در بین سال های 1950 تا 1990 ماهیت ایدیولوژیک و نظامی داشته تا سال 2030 تحت تاثیر امنیت غذایی و شغلی و مسایل زیست محیطی به خصوص اب خواهد بود و در پی ان مردم گرسنه و بدون شغل در مرزهای ملی وبین المللی جابجا خواهند شد از سوی دیگر میزان وابستگی به منابع اب ورودی از ان سوی مرزها از جمله شاخصهای اسیب پذیری یک کشور در برابر کمبود اب است و با افزایش تقاضا برای اب این اسیب پذیری بیشتر میشود اهمیت این مسیله زمانی بیشتر مشخص می شود که بدانیم در حدود40 درصد از جمعیت جهان بر روی 263 حوضه ابریز بین المللی سکونت دارند که بیش از 45 درصد سطح خشکیهای جهان و حدود 60 در صد از منابع اب شیرین را پوشش میدهد از این دیدگاه ابهای زیرزمینی مرزی به عنوان یکی از عناصر مهم توسعه پایدار در حوضه های ابریز بین المللی منابع استراتژیکی هستند که می توانند در بدترین اوضاع به کنترل اوضاع و مدیریت بحران به ویژه در مناطق خشک و نیمه و خشک کمک شایانی نمایند نگرانی در زمینه کمیت و کیفیت منابع اب زیرزمینی در مناطق مرزی که جریان اب زیرزمینی از مرزهای سیاسی عبور میکند با چالشهای سیاسی روبرواست محمدزاده اسکندری مایوان 1392 در برخی کشورها اب زیرزمینی اهمیتی حیاتی برای معاش و سلامت افراد دارد چون غالبا منبع اصلی تامین اب است همچنین در سطح وسیعی برای کشاورزی ابی و صنعت استفاده می شود این وضعیت به ویژه در مناطق خشک که اب سطحی کمیاب یا فصلی است از اهمیت ویژه ای برخوردار است تغییر اقلیم نیز احتمالا وابستگی بیشتر به اب زیرزمینی را سبب می شود چرا که منابع اب زیرزمینی می تواند در مقابله با خشکسالی و عدم قطعیت موجودی اب سطحی به امنیت تامین اب کمک کند از سوی دیگر منابع اب های زیرزمینی یکی از مهمترین و ارزانترین منابع اب به شمار می روند شناخت صحیح و بهره برداری اصولی از انها در مناطق خشک و نیمه خشک میتواند در توسعه پایدار فعالیت های اجتماعی و اقتصادی ان منطقه نقش به سزایی داشته باشد برای اگاهی از وضعیت منابع اب زیرزمینی در چنین مناطقی لازم است پیش بینی دقیقی از نوسانات سطح اب زیرزمینی انجام شود اب زیرزمینی تجدیدپذیر کره زمین بطور متوسط حدود 10000 کیلومترمکعب در سال است نزدیک به یک چهارم کل اب تجدید شونده که 20 درصد ان با منشا نفوذ مستقیم بارش و 80 درصد حاصل نفوذ جریانات اب سطحی است این منابع که بخشی از چرخه اب در زمان حاضر را تشکیل می دهد نسبت به حجم اب زیرزمینی که در یک دوره طولانی در اعماق چند هزارمتری سطح زمین ذخیره شده اند بسیار اندک است یعنی 1 0 درصد کل ذخایر اب زیرزمینی بنابراین فقط بخش بسیار کوچکی از حجم کل ذخایر اب زیرزمینی در هر سال تجدید می شود اب زیرزمینی همانند سایر منابع طبیعی در معرض تهدید فعالیت های بشر چه به لحاظ کمی و به لحاظ کیفی قرارگرفته است در مقایسه با منابع اب سطحی اثار و پیامدهای پمپاژ و بهره برداری بی رویه منابه اب زیرزمینی به ارامی و در طول زمان خود را نشان می دهد براورد از مقادیر ذخایر این منابع با دقت کم و شناخت از وضعیت این منابع و تغییرات وضعیت ان ها به راحتی قابل مشاهده و مستندسازی نیست نظارت بر روندها به همین لحاظ با دشواری بیشتری روبرو است روند احیای این منابع در مقایسه با منابع اب سطحی کندتر است به همین دلایل توجه به حفاظت و پایداری این منابع شناخت بهتر از این منابع و تهدیدات بالقوه و راهکارهای مقابله با این تهدیدات نیاز به توجه ویژه ای دارد در مجموع امروزه بحران کمبود اب در سطح جهانی و منطقه ای تمایلات سیاسی و اقتصادی خاصی را در مناسبات بین المللی شکل داده و کانون های بحرانی را برای اینده اماده نموده است از این رو توجه ویژه ای به کشورهای غربی اسیا و شمال افریقا معطوف شده که از نظر جغرافیای سیاسی کشور ایران نیز در این مجموعه قرار می گیرد این موضوع و پیامدهای ان در مناسبات بین المللی کشور با کشورهای همسایه – اعم از نظر اشتراک در منابع ابی و یا انجام داد و ستدهایی در این زمینه – تاثیر به سزایی خواهد داشت و به نقش مدیریت منابع اب از این دیدگاه نیز اهمیت ویژه ای خواهد داد http iwpri ir جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری بزرگ و پر جمعیت در جنوب غربی اسیا و منطقه خاورمیانه تمام انواع مدلهای ابخوان های مرزی را دارا است حوضه های ابریز کشور ایران از نظر منابع ابی مشترک با کشورهای همسایه در دو حالت بالادست و پایین دست قرار دارند این مسیله به لحاظ ژیوپلیتیکی برای ایران حایز تهدیدها و فرصت ها یی خوهد بود چرا که ایران در همسایگی کشورهای ترکیه افغانستان و ارمنستان در موضع پایین دست و در همسایگی کشورهای عراق ترکمنستان و پاکستان در موضع فرا دستی قرار دارد در حالی که سرانه منابع اب تجدید سالانه در کشور ایران و بسیاری از کشورهای همسایه بسیار کمتر از میانگین جهانی است سرانه مصرف اب در انها از میانگین جهانی بیشتر است این موضوع سبب میشود برداشت کشورها از قوانین بین المللی اصرار انها بر حقوق خود و همچنین میزان التزام ان کشورها به همکاری و تعهدات مشترک بر سر مدیریت منابع اب مرزی بر اساس اولویت ها منافع ملی و برنامه ریزی های توسعه انها تعیین گردد بنابراین عدم اتخاذرویکردی جامع و گسترده در مواجهه با مسیله توسعه پایدار و مدیریت منابع اب مرزی سبب انفعال و یا حتی اتخاذ تصمیمات مدیریتی نادرست خواهد شد محمدزاده اسکندری مایوان 1392 خاطرنشان میسازد وابستگی به ابخوانهای مرزی از جمله شاخص های مهم اسیب پذیری یک کشور برای توسعه پایدار بوده و با افزایش تقاضا برای اب این اسیب پذیری افزایش می یابد اهمیت این مسیله زمانی بیشتر مشخص می شود که بسیاری از کشورهای جهان به خصوص کشورهای واقع در مناطق خشک و نیمه خشک از جمله ایران به منابع اب زیرزمینی وابسته هستند تنوع ابخوان ها تفاوتهای سیاسی اقتصادی فرهنگی سازمانی و حقوقی کشورهای مختلف ابخوان مرزی از جمله مواردی هستند که تهیه فهرست جهانی ابخوان های مرزی را با چالشهایی روبرو میسازند از انجاییکه کشور ایران به لحاظ هیدروپلیتیکی وابسته به ابها ی مرزی بوده و در برخی مناطق اغلب در نیمه غربی در موضع بالادستی و در برخی مناطق اغلب در نیمه شرقی در موضع پایین دستی واقع شده است تهیه شناسنامه ابخوان های مرزی کشور بسیار ضروری می باشد اسکندری مایوان 1393 اگرچه همزمان با افزایش تقاضا برای منابع اب شیرین در دنیا برنامه هیدرولوژی بین المللی یونسکوسازمان های مختلف بین المللی و منطقه ای مختلف تحت پروژه موسوم به مدیریت منابع اب زیرزمینی isarm اقدام به تهیه فهرست جهانی و ارزیابی ابخوان های مرزی مشترک بین المللی نموده است اما کمبود اساسی در زمینه ایجاد چارچوبهای قانونی در راستای همکاری مدیریت بهره برداری و حفاظت از منابع اب زیرزمینی در عرصه بین المللی در همکاری با unesco ihp همچنان احساس میشود
فهرست مطالب Research
The status of common groundwater rights between Iran and neighboring states Keywords:
The status of common groundwater rights between Iran and neighboring states authors
مراجع و منابع این Research: