بررسی کارایی برخی علف کش ها در کشت مستقیم و خزانه برنج

خسارت علف های هرز در کشت مستقیم نسبت به کشت نشایی برنج به مراتب بیش تر است. سه آزمایش طی سال زراعی 1395 در شرایط گلدانی و مزرعه ای در موسسه تحقیقات برنج کشور-رشت، اجرا شد. در آزمایش نخست کارایی علف کش کلین وید (SC 40%) در کنترل علف های هرز برنج در کشت مستقیم در شرایط مزرعه ای بررسی شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای اصلی شامل تیمارهای علف کشی در دو سطح (1-کلین وید، 2- کلین وید + ریفیت) و زمان مصرف علف کش در سه سطح (مرحله دو برگی، چهار برگی و شش برگی) و فاکتور فرعی ارقام برنج در چهار سطح (1- هاشمی، 2-گیلانه، 3- شیرودی 4- فجر) بود. در آزمایش دوم کارایی دزهای صفر، 50، 100، 200، 300، 400 و 500 درصد دز توصیه شده کلین وید در کنترل علف های هرز خزانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بررسی شد. در آزمایش سوم واکنش ارقام برنج (هاشمی، حسنی، گیلانه و خزر) به دزهای مختلف (صفر، 1، 2 و 4 برابر دز توصیه شده) علف کش های تاپ استار (EC 3%)، لونداکس (DF 60%)، ماچتی (EC 60%)، ریفیت و ساترن (EC 60%) در شرایط گلدانی مورد بررسی قرار گرفت. مطابق نتایج آزمایش اول و دوم علف کش جدید کلین وید تا سه برابر دز توصیه شده فاقد هرگونه علایم گیاه سوزی بر روی برنج بود ولی افزایش دز آن به پنج برابر مقدار توصیه شده منجر به بروز علایم گیاه سوزی بر روی برنج شد، هرچند با گذشت زمان علایم گیاه سوزی بازیابی شد. نتایج کشت مستقیم نشان داد که دز توصیه شده علف کش کلین وید به تنهایی دارای کارایی بسیار خوبی در کنترل سوروف (83 درصد) و پیزور (78 درصد) بود و اختلاط این علف کش با ریفیت سبب افزایش اندک کارایی (به ترتیب 85 و 80 درصد برای سوروف و پیزور) گردید. دز توصیه شده این علف کش در خزانه به ترتیب دارای 73 و 84 درصد کارایی در کنترل سوروف و پیزور بود و در سه برابر دز توصیه شده و بالاتر کارایی آن برای هر دو علف هرز مورد بررسی به بیش از 97 درصد رسید. نتایج آزمایش گلدانی نشان داد که علایم گیاه سوزی علف کش های کلرواستامید (ماچتی و ریفیت) سریع تر از دی تیوکاربامات ها (تیوبنکارب) بروز پیدا می کند. هم چنین بر مبنای صفت گیاه سوزی، ارقام دانه بلند (هاشمی، خزر، گیلانه) درمقایسه با رقم دانه کوتاه بومی حسنی تحمل بیش تری نسبت به علف کش ها نشان دادند. بر اساس مدل های رگرسیونی برآزش شده، ماچتی و لونداکس در دز توصیه شده دارای کم ترین گیاه سوزی بودند، بعلاوه بالاترین میزان گیاه سوزی ارقام در تیمار با علف کش ماچتی و در دزهای بالاتر مورد بررسی مشاهده شد. مطابق نتایج آزمایش سوم ریفیت به دلیل دارا بودن کارآیی مشابه یا بالاتر نسبت به ماچتی در کنترل علف های هرز، میزان مصرف کم تر و صرفه اقتصادی و هم چنین عملکرد انتخابی خوب بر روی ارقام رایج برنج می تواند جایگزین مناسبی برای بوتاکلر باشد.کلمات کلیدی: سوروف، پیزور، زیست توده، دز-پاسخ