بررسی نظام های بهره برداری در بخش کشاورزی: مطالعه موردی دشت پاسارگاد

به دلیل این که فرآیندهای تولید کشاورزی سیستم های باز و پویایی می باشند و دایما با خود و عناصر سیستم های مجاور در کنش متقابل هستند ایجاد تحولات مثبت در نظام های بهره برداری کشاورزی جهت افزایش تولید امری ضروری است. در این مطالعه توصیفی - تحلیلی به منظور تعیین متغیرهای اصلی شکل دهند ساختار نظام بهره برداری در منطقه پاسارگاد (استان فارس) پس از بررسی شاخص های آمار توصیفی از روش خوشه بندی وارد، باداده های تمام شماری 188 واحدهای بهره برداری کشاورزی، استفاده شده است. نتایج بررسی وضعیت نظام ها و زیرنظام های بهره برداری کشاورزی در دشت پاسارگاد نشان داد که اکثر بهره برداری ها در این منطقه کوچک و دهقانی هستند و بیش از 65 درصد از بهره برداران دارای زمین های کوچک مقیاس کمتر از دو هکتار بوده اند؛ همچنین تفاوت بین بهره برداران با توجه به یکسان بودن (همگنی) بیش از 85 درصدی بهره-برداران در وسعت زمین، نوع منبع آبی و میزان استحصال از آن، می تواند نشان دهنده تاثیر استفاده از فناوری های مختلف اعم از فناوری های جایگزین نیروی کار یا فناوری های جایگزین زمین مانند بذرهای اصلاح شده باشد. مطابق نتایج خوشه بندی، نوع نظام بهره برداری منطقه با مرکزیت وسعت زمین و نوع و میزان منبع آب شکل گرفته است. می توان نتیجه گیری نمود که با توجه به کوچک مقیاس بودن زمین بهره برداران توصیه به گسترش فناوری های جایگزین نیروی کار نمی تواند موفق باشد، در نتیجه تامین تضمینی درآمد بهره برداران برای تغییر نظام بهره بردارن باید چاره اندیشی شود. از طرف دیگر میزان تولید رابطه مثبت و معنی داری با بذر اصلاح شده و وسعت زمین دارد، جهت افزایش وسعت زمین هم می توان پیشنهاداتی از قبیل یکپارچه سازی داد تا میزان تولید و برون داد نظام بهره برداری افزایش یابد و هم می توان با استفاده از تکنولوژی های جایگزین زمین به این اهداف دست یافت. در انتها پیشنهاد هایی در راستای بهبود کارکرد و ایجاد تحولات مثبت در نظام های بهره برداری کشاورزی در منطقه پاسارگاد ارایه شد.واژه های کلیدی: نظام های بهره برداری کشاورزی، منابع تولید کشاورزی، پاسارگاد، استان فارس