اثرات تاریخ کاشت و اندازه پیاز مادری بر کمیت و کیفیت بذر پیاز رقم تگزاس ارلی گرانو 502 در منطقه فریدن اصفهان

انتخاب تاریخ کاشت مناسب در هر اقلیم و اندازه سوخ مادری از عوامل مهم و موثر بر کمیت و کیفیت تولید بذر ارقام مختلف پیاز است. به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت و اندازه پیاز مادری بر کمیت و کیفیت بذر پیاز روز کوتاه رقم تگزاس ارلی گرانو 502، این پژوهش در منطقه فریدن که از مناطق سرد استان اصفهان است طی دو سال (89-87)، انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی تاریخ کاشت در چهار سطح به ترتیب اول شهریور، نیمه شهریور، اول مهر و نیمه مهر و فاکتور فرعی اندازه سوخ مادری در سه سطح با قطر های 5/3 تا 5 ، 5/5 تا 7 و 5/7 تا 9 سانتی متر بود. صفات اندازه گیری شده شامل تعداد چتر در واحد سطح، تعداد کپسول بارور در چتر، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد و سرعت جوانه زنی بود. نتایج تجزیه واریانس آزمایش سال اول نشان داد که اثر تاریخ کاشت برروی همه صفات به جز وزن هزار دانه و قطر پیاز تنها بر روی صفات عملکرد دانه، تعداد چتر و تعداد کپسول بارور در چتر در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی تحت تاثیر دو فاکتور تاریخ کاشت و قطر پیاز قرار نگرفتند. تاریخ کاشت اول (اول شهریور) برای همه صفات بیشترین مقادیر را به خود اختصاص داد. برای فاکتور قطر پیاز بیشترین عملکرد دانه و تعداد چتر و تعداد کپسول بارور در چتر به تیمار شماره 3 یعنی قطر پیاز بین 5/7 تا 9 سانتی متر اختصاص پیدا کرد. نتایج آزمایش سال دوم نیز مشابه با نتایج سال اول بدست امد تنها با این تفاوت که صفت تعداد دانه در کپسول تحت تاثیر اثر تاریخ کاشت قرار نگرفت. نتایج تجزیه مرکب نیز نشان داد که اثر سال تنها بر روی صفت تعداد کپسول در چتر در سطح 1 درصد معنی دار شده است و اثرات متقابل سال× تاریخ کاشت، سال × قطر پیاز و سال× تاریخ کاشت× قطر پیاز برای هیچ کدام از صفات معنی دار نگردید. در واقع صفات تحت تاثیر سال قرار نگرفتند. نتایج مقایسه میانگین صفات مختلف بر روی داده های دو سال نشان داد که تاریخ کاشت اول یعنی اول شهریور ماه بیشترین عملکرد دانه (85/654 کیلوگرم در متر مربع) را به خود اختصاص داده است که با تاریخ های کاشت بعدی تفاوت معنی دار نشان داده است. همین روند اختلاف برای صفات تعداد چتر در متر مربع و تعداد کپسول در چتر نیز بین تاریخ های کاشت مشاهده شد. برای صفت تعداد دانه در کپسول تنها تاریخ کاشت اول با تاریخ-های کاشت بعدی تفاوت نشان داد. برای وزن هزار دانه تفاوتی بین چهار تاریخ کاشت مشاهده نشد. نتایج مقایسه میانگین دو سال برای فاکتور قطر پیاز نشان داد که برای صفات عملکرد دانه، تعداد چتر در متر مربع و تعداد کپسول در چتر بین قطر های مختلف پیاز اختلاف معنی دار در سطح 5 درصد وجود داشت و همانند عملکرد با افزایش قطر پیاز مقادیر بالاتر حاصل شد. نتایج نشان داد که تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه تحت تاثیر قطر پیاز قرار نگرفت. واژه های کلیدی : اندازه سوخ مادری- بذرگیری پیاز – تاریخ کاشت - تگزاس ارلی گرانو